داستان‌ هاي روايي دوران ساساني سي ‌لحن باربد و مطالعه موردي پنجه كبك دري

داستان ‌هاي روايي كه همراه با موسيقي بوده‌اند، بخشي از رپرتوار موسيقي دربار ساساني را تشكيل مي‌دادند. اين داستان ‌ها در دو مقياس بزرگ و كوچك يعني 360 دستان و سي‌لحن تنظيم شده بودند كه اين ترتيب را به باربد، موسيقي‌پرداز دربار خسروپرويز نسبت داده‌اند. اين نام‌ها را مي‌توان در رساله‌هاي به‌جامانده از قديم، سروده‌هاي شاعراني چون منوچهري دامغاني يا در فرهنگ‌هاي مختلف بازيافت. اين مقاله تأكيد بر سي‌لحن باربد به‌ويژه داستان پنجه‌ كبك دري/ راح روح دارد. هدف از اين تحقيق كشف داستان‌ها و انگيزه‌ كاربردي آن است. رويكرد تحقيق مبتني بر توصيف و تحليل محتوا و روش گردآوري منابع كتابخانه‌اي است. ارتباط عناوين داستانِ پنجه‌ كبك دري با راح روح مهم‌ترين سؤال اين تحقيق است. اسامي روايت‌هاي مذكور از سي‌لحن، گاه يكسان نيست كه به‌نظر مي‌رسد براساس محتواي داستان‌ها، برخي از آن‌ها دو يا سه نام مشابه داشته‌اند. اشتباهات كاتبان در مورد تعداد آن‌ها را نيز نبايد ناديده گرفت. به‌نظر مي‌رسد منشأ اصل داستان پنجه‌ كبك دري هندي و با داستان راح روح/ راحه‌الارواح مرتبط است. متن داستان راحه‌‌الارواح در سده‌هاي مختلف دوران اسلامي دچار دگرديسي‌هاي فراواني شده است. محتمل است كه مترجمان عرب عنوان راح روح/ راحه‌الارواح را براي پنجه‌ كَبَك دري برگزيده باشند كه به خباثت وزيران اشاره دارد؛ شخصيت‌هايي كه در تلاش‌اند با دسيسه و نيرنگ مانع به قدرت‌رسيدن شخص محوري داستان شوند و او را حذف كنند كه در اين امر موفق نمي‌شوند. اين موضوع مي‌تواند تفسيري از پيروزي خير بر شر در تفكر ثنويتِ دين مزديسنا باشد.