كاربرد وكاركرد سلام مذهبي در دورۀ قاجار

مناسبات ملي و مذهبي در دوران سلسله هاي گوناگون تاريخ ايران اسلامي بسته به باورهاي سياسي، اجتماعي و نظام فكري و همچنين كاركرد خاصي كه مي‌توانست براي حكومت از جمله ايجاد مشروعيت و تداوم و بقا داشته باشد به صورت‌هاي متفاوتي برگزار مي گرديد. در دربار قاجار مراسم و آئين‌هاي متنوعي باب شده بود كه در هنگام مناسبت‌هاي ملي و مذهبي برگزار ميگرديد، اين مراسم سلام نام داشت. در اين مقاله با تكيه بر دوره قاجار به نوع خاصي از اين مراسم كه به مناسبت اعياد اسلامي برگزار مي‌گشت به نام آئين سلام مذهبي، پرداخته خواهد شد. در پژوهش حاضر، چگونگي برگزاري و كاركردهاي اين آئين بررسي شده و اين پرسش را مطرح مي‌نمايد كه آئين سلام مذهبي در دوره‌ي قاجار چگونه و با چه كاركردي برگزار مي‌گرديد؟ به همين سبب، فرضيه پژوهش اينگونه مطرح شد: «آئين سلام مذهبي در دوره قاجار به مناسبت مراسم مذهبي برگزار مي‌‌گرديد و كاركرد مشروعيت‌زايي براي حكومت قاجار داشت.» منابع اين دوره به طور مكرر به برگزاري اين مراسم به خصوص در زمان حكمراني ناصرالدين‌شاه اشاره دارند، اين امر نشان دهنده‌ي اهميت بالاي اين گونه مراسم مذهبي در نگاه شاهان قاجار بود. ناصرالدين‌شاه، به خوبي از نقش تشريفات مذهبي در ايجاد مشروعيت براي حكومت خود پي برده بود، به همين سبب در تلاش بود، مراسم مذهبي را به شكل آئين سلام و در دربار برگزار كند تا بتواند با استفاده از اين آئين، براي خود و حكومت قاجار كسب مشروعيت كند. هدف پژوهش حاضر، محرز كردن فرضيه پژوهش با استفاده از منابع، اسناد و روزنامه‌هاي دوران قاجار است، براي محقق كردن اين امر، در خلال، تبيين چگونگي برگزاري آئين سلام مذهبي به نقش مشروعيت زايي اين مراسم براي حكومت قاجار پرداخته مي‌شود.