تدوين الگوي آموزشي تاب آوري دانش آموزان مبتني بر تجارب زيسته دانش آموزان تاب آور؛ يك مطالعه كيفي

يكي از متغيرهايي كه مي تواند در كاهش مشكلات نوجوانان و افزايش سازگاري در اين دوران حساس به نوجوان كمك كند ، تاب آوري است. تاب آوري به معناي توانايي بازگشت از تجربه هاي هيجاني منفي و انطباق منعطفانه با تجربه هاي پر استرس است پژوهش حاضر باهدف بررسي تجارب زيسته دانش آموزان تاب آور و تدوين الگوي آموزش تاب‌آوري دانش آموزان مبتني بر اين تجارب انجام شد. روش پژوهش، كيفي با روش پديدارشناسي بود. بدين منظور ابتدا با 11 نفر از دانش آموزان دختر شهرستان شهرضا كه بر اساس پرسشنامه كانر و ديويدسون تاب آور تشخيص داده شده بودند مصاحبه نيمه ساختاريافته انجام شد. براي تجزيه و تحليل داده ها به روش كلايزي از نرم افزار MAXQDA-2020 استفاده شد . سپس بر اساس محتواي به‌دست‌آمده از تجارب زيسته دانش آموزان تاب آور، الگوي آموزش تاب‌آوري بر اساس تحليل محتواي كتاب‌ها، پايان‌نامه‌ها و مقالات معتبر تا سال 2022 تدوين شد. در مرحله آخر نيز الگوي تدوين‌شده زير نظر متخصصان اعتبار يابي شد. نمونه‌گيري به‌صورت هدفمند انجام شد. در هر سه مرحله براي حجم نمونه از معيار اشباع استفاده شد كه نشان‌دهنده كفايت حجم نمونه است. اطلاعات مربوط به مؤلفه‌هاي مرتبط با تجارب زيسته دانش آموزان تاب آور در 3 مفهوم اصلي عوامل جهت‌دهي معنوي، نگرشي، رفتاري، سرمايه‌هاي روان‌شناختي و الگوي حل تعارض به دست آمد. الگوي آموزش تاب‌آوري دانش آموزان مبتني بر تجارب زيسته نيز حاوي 8 مقوله آگاهي و آموزش روان‌شناختي، فعال‌سازي ذهن آگاهانه و ارزش‌مدار، ارتقاي كارآمدي، انعطاف‌پذيري شناختي، حل مسئله، كارآمدي هيجاني، كارآمدي بين فردي وخودمراقبتي، مي‌باشد. الگوي به‌دست‌آمده با استفاده از شاخص‌هاي روان‌سنجي اعتباريابي و پايايي سنجي شد. نتايج حاكي از معتبر و پايا بودن الگوي موردنظر بود. الگوي تاب‌آوري تدوين‌شده با روش سه سويه سازي مي‌تواند در كنار ساير الگوهاي آموزشي موجود، در طراحي مداخله براي افزايش تاب‌آوري دانش آموزان قابل‌استفاده ‌باشد.