تاريخ‌گذاري روايات سهو پيامبر (ص) در نماز و تحليل شرايط اجتماعي - سياسي جعل و نشر اين روايات

در منابع روايي فريقين، رواياتي دربارۀ سهو پيامبر (ص) در نماز با طرق متعدد و متون مختلف آمده است. بسياري از عالمان شيعه با استناد به ادلۀ ‌مختلف اين روايت را جعلي دانسته‌اند. در اين پژوهش در گام اول با استفاده از دو روش تحليل اسناد و تحليل اسناد_متن درتاريخ‌گذاري روايات خاستگاه تاريخي و جغرافيايي و سير تطور اين روايات تبيين و سپس با بهره‌گيري از نتايج گام نخست شرايط اجتماعي_سياسي جعل و نشر اين روايات تحليل شده است. يافته‌هاي پژوهش حاكي از اين است كه اين روايت در ابتدا توسط ابوهُرَيرَه براي توجيه اشتباهات خلفا در نماز جعل و در مدينه منتشر شده است. تحليل اسناد_متن نشان مي‌دهد كه برخي راويان طبقات بعد تغييراتي عامدانه يا غيرعامدانه در آن ايجاد كرده‌اند. براي نمونه مي‌توان اشاره كرد كه در تحريرهاي ابن‌سيرين به طور خاص بر حضور دو خليفۀ اول در ميان شاهدان سهو نبي تأكيد شده است. در رواياتي هم كه با اسناد ساختگي به ابن‌مسعود نسبت داده شده سهو نبي با تأكيد بر بشر بودن پيامبر توجيه شده است كه مي‌توان هدف آن را پاسخ‌گويي به عقيدۀ غالب شيعيان در كوفه، يعني عدم جواز سهو نبي، دانست.