ساختار قواي ادراكي قلبِ انسان از منظر قرآن كريم

قرآن در جعل اوليه‌ انسان، سه نوع ادراك (قلبي، سمعي، بصري) بيان مي‌كند، اما در مرحله‌ فعل و انفعالات ادراكي ثانويه‌ انساني، فاعليت استقلالي ادراكي و فاعليت واسطه‌اي ادراكي را مطرح مي‌كند. در‌ اين ساختار ادراكي، قلب انسان به عنوان فاعل استقلالي ادراكي انسان تعريف شده است و ساير قواي ادراكي انسان من جمله ادراكات سمعي، بصري، تعقلي، تفقهي و تدبري انسان، تحت حاكميت و فاعليت بالتسخير ادراكي قلب قرار مي‌گيرد. در نظام ادراكي انسان در قرآن، ساير ادراكات مصطلح در علم النفس فلسفي من جمله ادراكات قواي لامسه، چشايي، خيالي، وهمي، ذاكره، حافظه و فاكره به قلب انسان به صورت مستقيم نسبت داده نشده است، اما استنباط غير مستقيم از مدلول و مفهوم آيات  بر اساس تعيين مصداق در موضوعات عام ادراكي تعريف شده در قرآن، قابليت عموميت بخشي را در قلمرو ادراكات قلب دارد. در‌ اين مقاله همه‌ آيات  قلب بررسي شده و روش استنتاج مسئله بر اساس تفسير موضوعي‌‌آيه به آيه‌ صورت گرفته است. از مهم‌ترين نتايج‌ اين مسئله در نظام ادراكي قلب در قرآن، تأثيرگذاري مستقيم و فراگير نوع گرايشات‌ايماني و كفري قلب بر فعاليت‌هاي ادركات قلب است كه در صورت اتصاف قلب به صفاتي از قبيل طبع و ختم و كنان، بخشي وسيعي از ادراكات قلب انسان مسدود و غير فعال مي‌شود.