شكاف عدالت در نظريه اميد كانت

نظريه اميد كانت معطوف به اميدواري به خير كامل آدمي است، كه شاملِ هم فضيلت و هم سعادت اوست. به گفته كانت افراد موظفند براي تحقق فضيلت و سعادت تلاش كنند و به اقتضاي اخلاق و عدالت نهفته در آن بايد به خير كامل برسند. اما آيا اميدي به تحقق خير كامل وجود دارد؟ كانت در رويكردي الهياتي اين نويد را مي‌دهد كه بشر در جهاني ديگر و به كمك خداوند به خير كامل دست خواهد يافت؛ و در رويكردي سكولار اين اميد را مطرح مي‌كند كه نوع بشر به سمت خير كامل در حركت است و در حركت تدريجي خود در طول تاريخ سرانجام به آن دست خواهد يافت. ادعاي مقاله اين است كه رويكرد سكولار براي جبران نقص رويكرد الهياتي – كه برخي بيان داشته‌اند - مطرح نشده، بلكه هماهنگ با آن است، و كانت هر دو رويكرد را در ارتباط با هم و مكمل يكديگر دانسته است. با اين حال نقدي به آن وارد است مبني بر اينكه در رويكرد سكولار، فرد انسان به نفع نوع انسان مورد غفلت قرار گرفته است كه مي‌توان از آن با عنوان شكاف عدالت ياد كرد.