واكاوي رويارويي ايرانيان و عربان در ايالت جبال (سده اول تا هفتم قمري)

زمينه و هدف: عربان از آغاز ورود به ايران با مقاومت سرسختانه ايرانيان رو به رو شدند؛ تقريباً بيشتر شهرهاي ايران به جنگ (اصطلاح فقهي: فتح العنوه) گشوده شدند، حتي بعد از عدم توان مقابله با عربان، باز هم اسلام را نپذيرفتند، بلكه به جاي اسلام آوردن حاضر به پرداخت جزيه شدند. هدف از اين پژوهش پي‌بردن بر چگونگي تغيير كيش و پذيرش دين جديد در ميان مردم ايالت جبال است كه بيانگر نمونه ايست از برخورد تمام ايرانيان.روش: اين تحقيق از نوع نظري بوده، روش تحقيق به صورت توصيفي ـ تحليلي مي‏باشد و روش جمع‏آوري اطلاعات به صورت كتابخانه‏اي است و با مراجعه به اسناد، كتب و مقالات صورت گرفته است.ملاحظات اخلاقي: در تمام مراحل نگارش پژوهش حاضر، ضمن رعايت اصالت متون، صداقت و امانتداري رعايت شده است.يافته‌ها: پس از منازعات و كشمكش‌هاي طولاني كه چندين سده به طول انجاميد، كم‌كم ستيزها جاي خود را به همزيستي داد. ايالت جبال در دوران فتوح از اهميت فوق‌العاده‌اي برخوردار بوده است، زيرا اين ايالت همجوار پايتخت اداري ساسانيان (ايالت فارس) بوده و نيز شهرهاي مهم ايران، مانند نهاوند، همدان، اصفهان و ري در آن قرار داشتند. اين ناحيه همچنين مركز ارتباط شرق و غرب ايران به عراق بوده و مهم‌ترين و آخرين جنگ ايرانيان هم، در اين ايالت رخ داده است.نتيجه‌گيري: نتايج پژوهش، چگونگي جنگ‌ها و منازعات و نيز همزيستي و پذيرش دين جديد را در ميان مردم ايالت جبال نشان خواهد داد كه بيانگر و نمونه‌اي است از برخورد تمام ايرانيان.