معرفي داروي جامع از منظر حكيم عقيلي خراساني و بررسي مفردات مربوطه

زمينه و هدف: يكي از داروهاي گياهي مورد استفاده در جامعه كه در قرابادين كبير حكيم عقيلي خراساني به آن پرداخته شده، داروي جامع مي‌باشد. هدف از اين مطالعه معرفي داروي جامع از نظر ويژگي‌ها، كاربرد و نحوه مصرف آن از منظر حكيم عقيلي خراساني و تعيين وضعيت مفردات آن در طب سنتي و رايج است. روش: اين پژوهش يك مطالعه مروري از برخي منابع طب سنتي به ويژه قرابادين كبير است و منابع مورد بررسي، كتاب‌هاي اصلي دوران تمدن اسلامي، موجود در كتابخانه ديجيتالي نور و همچنين بانك‌هاي اطلاعاتي الكترونيكي مي‌باشد. ملاحظات اخلاقي: در تدوين اين پژوهش، اصل امانتداري و صداقت استناد به متون مورد استفاده، اصالت منابع و پرهيز از جانبداري در مراجعه به متون يا تحليل‌ها رعايت شده است. يافته‌ها: حكيم عقيلي خراساني از بزرگ‌ترين طبيبان ايراني اواخر قرن دوازدهم و اوايل قرن سيزدهم قمري است و قرابادين كبير، بزرگ‌ترين قرابادين موجود تا به امروز، از آثار اوست. داروي جامع در اين كتاب به نام «دواء‌الجامعه» آمده كه دواى حضرت امام رضا (ع) است و براي درمان بيماري‌هايي چون فالج (مرضي كه نصف بدن از طول بي‌حس و بي‌حركت مي‌شود)، خفقان در قلب (حركت اختلاجي قلب، نوعي تپش قلب)، سل و سرفه مصرف مي‌شود. اين دارو از عسل، سنبل‌الطيب، زعفران، قاقله، عاقرقرحا، خربق سفيد، بذر‌البنج سفيد، فلفل سفيد و فرفيون درست مي‌شود. نتيجه‌گيري: عليرغم آنكه تحقيقات آزمايشگاهي بر روي داروي جامع انجام نشده است، اما برخي متون طب سنتي و مقالات جديد طبي در مورد مفردات اين دارو به طور مجزا و فارغ از كاربرد آن‌ها در داروي مذكور، وجود دارند كه خواص درماني متعددي را براي آن‌ها گزارش كردند. از آنجا كه منافع و كاربردهاي ذكرشده براي داروي جامع در كتاب قرابادين كبير محتمل به نظر مي‌رسد، لذا انجام تحقيقات مناسب براي بررسي ايمني و اثربخشي اين دارو پيشنهاد مي‌شود.