نياي رستم كيست؟ كشف هويت سرسلسله دودمان سام برپايه زبان‌شناسي تاريخي ـ تطبيقي

از الفاظ مبهم ومورد اختلاف شاهنامه، واژه «كريمان» است كه در دو بيت شاهنامه، در مقام نياي رستم آمده ‌است. ادباي معاصر، متأثر از محمد معين، كريمان را جمع كريم و فرهنگ‌نويسان، كاتبان، حماسه‌سرايان و زبان‌شناسان آن را نام خاص دانسته‌اند، ولي در تبيين ريشه واژه ناموفق بوده‌اند. اين جستار با روش ريشه‌شناسي ‌درزماني و زبان‌شناسي ‌تطبيقي، اشكال تاريخي واژه (كارفرمان، كهرمان و قهرمان) را در تطبيق با موارد مشابه در منابع رسمي و عاميانه زبان‌هاي فارسي، تركي، كردي و عربي بررسي كرده ‌است. شكل كهن واژه، «كارفرمان»، به‌معناي گماشته ديواني در اموري مثل خزانه (گنجوري) و در كاربرد نظامي، به‌معناي گماشته شاه در اداره سپاه بوده، به‌همين جهت، به پهلوانان سيستاني، و به‌طور خاص، به نياي رستم منتسب شده است. معناي مجازي شجاعت نيز از همين كاربرد ناشي‌شده، در شكل معرب لغت («قهرمان») به‌كار رفته است. فردوسي نيز، صورت‌ اسم خاص اين لغت را به‌عنوان نام نياي رستم ذكر كرده، براي اقتفاي نريمان، «كهرمان» را به‌شكل «كريمان» تغيير داده است. بازسازي داستان اين شخصيت در چرخه حماسه‌هاي سيستان، رابطه وي با هوشنگ‌شاه كه در منابع سيستاني، سومين شاه‌ ايران بود، روشن كرد و معماي انتساب كريمان به هوشنگ و سومين خسرو خواندن او نيز حل شد.