واكاوي راهبردهاي درك خواندن در كتاب‌ فارسي ششم دورۀ دوم ابتدايي: پژوهشي از منظر رويكرد اجتماعي ـ روان‌ شناسي ‌زبان‌

خواندن فرايندي پيچيده‌ است كه استفاده از راهبردهاي درك به فراگيران كمك ‌مي‌كند تا با برقراري تعامل بيشتر با متن، درك بهتري از آن داشته باشند. هدف اين مقالۀ توصيفي ـ تحليلي بررسي كتاب‌ فارسي ششم دورۀ دوم ابتدايي باتوجه‌به سه راهبرد فعال‌سازي دانش پيشين، گسترش گنجينۀ واژگان و بازبيني و 26 تكنيكِ درك خواندن از انگاره اجتماعي ـ روان‌شناسي زبانِ اندرسون (1994 2012) است تا همسويي اين منبع آموزشي با رويكرد فوق و تكنيك‌هاي شناختي، فراشناختي و جبراني آن روشن شود. دراين‌راستا، پيكرۀ متشكل ‌از 79 راهبرد استخراج‌شده از متون و همۀ تمرين‌هاي اين كتاب شامل بخش‌هاي درك مطلب، درك ‌و ‌دريافت، خوانش‌ و‌ فهم، دانش (زباني و ادبي)، بازي و گوش‌كن‌و‌بگو، برمبناي نمون‌برگ محقق‌ساخته مطالعه شد. تحليل داده‌ها نشان داد كه اگرچه از هر سه راهبرد استفاده شده، فراواني و تنوع تكنيك‌ها بسيار پايين و كتاب فوق ناهمسو ‌با اين رويكرد است. سازمان‌ دادن فصل‌هاي كتاب به درس‌هايي با عناوين متنوع و بخش‌هايي نظير بخوان و حفظ ‌كن، حكايت، بخوان‌ و ‌بينديش و گوش‌كن ‌و ‌بگو، رغبت بيشتري براي خواندن متون ايجاد مي‌كند. تكنيك‌هاي تنوع در آموزش واژه، كار با هم‌كلاسي براي گسترش مهارت خواندن، آموزش واژه به‌همراه ديگر فعاليت‌هاي زباني، آموزش صريح واژه، آموزش واژه جداي ‌از ساير فعاليت‌هاي زباني، طرح‌واره‌هاي واژگاني، روابط مفهومي، به‌خاطر‌سپاري و تمرين در‌رابطه‌ با آن‌ها نيز براي آموزش واژه استفاده نشده است. داده‌هاي بازبيني راهبردها نشان داد كه راهبردهاي فراشناختي فراواني بيشتري در مقايسه ‌با راهبردهاي شناختي دارند. توجه ‌به تكنيك‌هاي مرور دانسته‌هاي پيشين و تنوع متون خواندني از نقاط قوت و عدم توجه ‌به تمرين‌هاي گروهي در پرورش و تقويت تفكر انتقادي فراگيران از نقاط ضعف كتاب حاضر در تدوين محتوا محسوب مي‌شود.