نظام تربيتي غزالي؛ مباني، اصول، اركان و ساختار

به‌جهت اهميت «نوع جهت‌گيري نظام تربيتي» و نيز «مؤلفه‌هاي مورداستفاده در طرح‌ريزي الگو‌هاي تربيتي آن» از حيث انطباق با معيارهاي اصيل ديني و تأمين غايات اين نظام فكري، پژوهش حاضر با مبنا قرار دادن هدف فوق و به‌روش «تحليلي ـ تفسيري»، به احصاء و ارائه نظام تربيتي «محمد غزالي»، به‌عنوان يك منظومه كاملاً ديني پرداخته است. براين‌اساس نتايج حاصله حاكي از آن است كه در بخش مباني تعليم‌وتربيت، تأكيد بر كرامت ذاتي و الهي و نيز جنبه نفساني و روحاني وجود انسان، محور و فَعّالِ مايشاء بودن خداوند در جهان، برخورداري عالم هستي از دو بُعد ماده و ملكوت، توجه بر احوالات ايجادكننده رفتار به‌جاي خود رفتار، مخالفت با ريشه‌كني غرايز از وجود آدمي و نيز تبيين امكان و نحوه كسب معرفت، غايت اخلاق‌ورزي، چگونگي قضاوت و انگيزش اخلاقي، روش‌هاي كسب فضائل اخلاقي، نقش عقل و اراده در شكل‌دهي رفتار آدمي و ملاك و هدف اعتدال قوا براساس امر ديني، مهم‌ترين معتقدات غزالي در اين زمينه را تشكيل مي‌دهند. در زمينه اصول تعليم‌وتربيت، اصول تشريحي غزالي از يك ساختار 5وجهي برخوردار است كه شامل «امكان‌ تربيت»، «پايه‌هاي تربيت»، «الزامات و بايسته‌‌هاي تربيت»، «تمهيدات حين تربيت» و «محتوا و فحواي تربيت» است كه به‌واسطه 18 اصل تربيتي، معتقدات او در اين زمينه را تشريح مي‌كنند. غزالي همچنين نظام تربيتي خويش را بر 3 ركن «نفْس»، «اخلاق» و «علم» استوار كرده و براساس آن‌ها به سازمان‌دهي روابط في‌مابين مربيان و متربيان و والدين، برنامه درسي، مراحل تربيت و شيوه‌هاي تعليم‌وتربيت مي‌پردازد.