تغيير در تجربه فرهنگي از مكان تاريخي؛ از زيست‌ پذيري تا رؤيت‌ پذيري (مطالعه موردي ميدان نقش ‌جهان اصفهان)

مكان‌‌ هاي تاريخي و آثار به جا مانده از گذشتگانِ هر قوم يا ملت، همواره ارزشمندترين ميراث‌هاي فرهنگي يك كشور به شمار مي‌آيد. كاركرد و كاربردِ بسياري از اين بناها در طول زمان و در تأثير و تأثرات گوناگون تغيير كرده است. يكي از مهم‌ترين ميدان‌ها و بناهاي تاريخي در ايران، ميدان نقش‌جهان واقع در بافت مركزي شهر اصفهان است. اين پژوهش در پي مواجهه با اين پرسش است كه آيا مي‌توان از نوعي تغيير و تحول در تجربۀ حاضران‌ نسبت با آن مكان و غلبۀ رويكردِ رؤيت‌پذيري نسبت‌به زيست‌پذيري در تجربه خاص ميدان نقش‌جهان سخن به ميان آورد؟ اين پژوهش، با روش مر‌دم‌نگاري انجام ‌شده ‌است و حاصلِ مشاهدات متوالي و متناوب، مصاحبه با افراد مختلف در ميدان نقش‌جهان و مصاحبه با مديران شهرداري و ميراث فرهنگي و رجوع به اسناد و نقشه‌هاست. اين مطالعه نشان مي‌دهد‌ صورتِ غالبِ فضاهاي ميدان نقش‌جهان در اصفهان،‌ ديگر فضايي براي به اشتراك گذاشتن تجربه‌اي تاريخي و معننابخش نيست، بلكه ميانجي‌ براي نشان‌دادنِ زيبايي و رؤيت‌پذيركردنِ خود و شهر و عناصر هويتي است كه تنها توجه به زيبايي‌ها و استعدادهاي بازنمايي اين مكان را به‌همراه دارد، بي‌آنكه تجربه‌اي مشخص يا هويت معنايي خاصي را فراخوان كند. عوامل پديد‌آمدن اين مواجهه نيز، شتابِ پديدآمده در زيست روزمره و‌ مجال‌‌ندادن به تجربه يك مكان در كيفيتي متفاوت، فراگيري رسانه‌هاي جمعي و جايگزينيِ تجربه بازنموده به تجربه بي‌واسطه، به‌نوعي يكسان‌شدگيِ تجربۀ مواجهه با مكان تاريخي و نوعي نامكان‌ شدگي منجر مي‌شود.