بررسي سبك شناسانۀ غزلهاي ملك‌الشعراء قاري عبدالله

زمينه و هدف: قاري عبدالله از شاعران چيره دستِ معاصر زبان فارسي در قلمرو افغانستان است. غزلهاي او تا كنون از منظر سبك‌شناسي مورد بررسي قرار نگرفته است. هدف اصلي اين پژوهش، تحليل سبك‌شناسانۀ پنجاه غزل منتخب از ديوان وي است كه در آن مشخصه هاي سبكي غزلها در حوزه هاي زباني، ادبي و فكري مورد بررسي قرار گرفته تا خوانندگان با مزاياي شعري و شخصيت ادبي شاعر آشنا شوند. روشها: پژوهش پيشِ‌رو، مطالعه اي نظري است كه به شيوۀ پژوهش كتابخانه اي و روش تحليلي-توصيفي انجام شده است. محدوده و جامعۀ موردمطالعه، ديوان قاري عبدالله به اهتمام عفت مستشارنيا بوده كه توسط انتشارات عرفان به نشر رسيده است. يافته ها: قاري با استفاده از اوزان مطبوع، قافيه ها و رديفهاي آهنگين، انواع تكرار، جناس و سجع، موسيقايي خاصي به شعرش بخشيده است. كابرد واژه هاي انتزاعي، واژه هاي جديد و استفاده از گروهاي اسمي و كم توجهي به كاربرد واژه هاي عربي و عنايت به جمله هاي ساده و جابجايي در اجزاي جمله از برجستگيهاي مهم كلام وي است. در سطح ادبي، بسامد بلند تشبيه اضافي، استعاره مصرحه و نيز كاربرد فراوان آرايه هاي تناسب، تضاد و اغراق جالب توجه است. در سطح فكري نيز ميتوان گرايش شاعر به عشق، وصف طبيعت، مباحث عرفاني و ميهني و بازتاب مسائل اجتماعي را ملاحظه نمود. نتيجه گيري: بررسي ما در ديوان غزليات قاري عبدالله، نشان داد كه شاعر در حوزه هاي سه گانۀ زباني، ادبي و فكري مؤفقانه عمل نموده است. غزلهاي قاري بيشتر در بحر هزج و رمل سروده شده و اغلب آنها مردّف هستند. توجهِ شاعر به آرايه هاي لفظي (تكرار و سجع) زياد است. واژه هاي عربي و بيگانه در شعر قاري كمتر به كار رفته و واژه هاي انتزاعي در سرودهايش بسامد بلند دارد. فراواني جمله هاي ساده و وجه خبري از ويژگيهاي ديگر غزلهاي او به شمار ميروند و از نظر تصوير، گونه هاي مختلف صور خيال (تشبيه، استعاره ، تشخيص و كنايه) تصويرآفريني در شعر قاري شده است. اساسيترين موضوعات و مضامين در غزلهاي شاعر، عشق، وصف طبيعت و مباحث عرفاني است.