تبلور سفرنامۀ ناصرخسرو در بستر تك نگاري

زمينـه و هدف: سفرنامـۀ ناصرخسرو، علاوه بر جلوه هاي زبـانـي و ادبـي، از نظـر «تك نگاري» داراي اهمّيّت است. تك نگاري، شيـوۀ خاصّـي از تحقيـق پــذيـرا و منفعـل است كـه در زمـرۀ عميقتـريـن مطالعات طـولـي و چنـد رشتـه اي از جمله: ادبيّات، تـاريـخ، جغـرافيـا، معمـاري، اقتصـاد، اجتماعـي، مـردم شناسـي، جـامعـه شناسـي، اعتقادي و ... قـرار ميگيرد. امروزه اين فرم تحقيقي، در پژوهشهاي ادبي و علمي، ابـزاري مناسب بـراي انتقـال اطّـلاعّـات مختلف بـه مخاطبـان تلقّي ميشود.روشها: در اين مقاله، با ژرف نگري در سفرنامۀ ناصرخسرو با بهره گيري از روش تجزيه، تحليل و توصيف، اين فرضيّه اثبات ميشود كه سفرنامۀ ناصرخسرو در گسترۀ ادبيّات فـارسي و حوزۀ تك‌ نگاري نوين ادب فارسي، مصداقي نادر است. يافته ها: ناصـرخسـرو بـا عمـده تـريـن ويژگيهـاي تك نگاري در ثبت و نگـارش مشاهـدات عيني خـود، تحوّلي نوين در سفرنامه نويسي ايجاد ميكنـد. وي بـا داشتن نگـرش عميق در سفـر و سفـرنـامـه نـويسي و دست يـابـي بـه ويژگيهـاي تك نگاري و بـا استفاده از دستاوردهـاي علـوم، اطّلاعّـات را بـر دو محـور مسائل اجتمـاعـي و تـاريخـي تـدويـن ميكنـد. نتيجه گيري: ناصرخسرو با تك نگاري سفرنامه، در قلمرو ادب فارسي، در جريان تأثير دائم قرار ميگيرد. او براي نوشتن تك نگاري، ديدگاهي كُل‌نگر در بستري از بافت كامل جامعه، به دقّت تفسير كرده و داده ها را همانند يك سازۀ منظّم در رابطۀ متقابل قرار داده كه همين امر بر اهمّيّت سفرنامه افزوده است.