سبك‌شناسي زباني و فكري ديوان حاجي محمد گيلاني و معرفي نسخه خطي آن

هدف و زمينه: حاجي محمد گيلاني از شاعران قرن دهم و سبك هنديست.وي عرفان را نزد علامه مولانا محمد باقر خراساني و همچنين ملا حسن گيلاني فرا گرفته و غزليات او مشحون از مضامين عارفانه-عاشقانه است.هدف از انجام اين مقاله بررسي سبك شناسي ديوان حاجي محمد گيلاني و معرفي نسخه خطي منحصر به فرد آن است. روش مطالعه: اين پژوهش به صورت توصيفي-تحليلي صورت گرفته است. يافته ها: طي بررسي سبكي ديوان مشخص گرديد كه شاعر از اوزان مختلفي براي انتقال مفاهيم عارفانه-عاشقانه بهره جسته است. استفاده از رديف هاي فعلي به طور محسوس در اشعار او تكرار مي‌شود. در سطح واژگاني استفاده از لغات و اصطلاحات عاميانه داراي بسامد بالايي است.همچنين اشعار او در تركيب سازي هاي نو نيز انحراف نسبتا بالايي را نشان مي‌دهند.در سطح فكري نيز اشعار عارفانه-عاشقانه داراي بيشترين بسامد هستند. نتيجه گيري: حاجي محمد گيلاني از شاعران سبك هنديست و اشعار او ساده و خالي از تكلف است.به موضوعات عرفاني و عاشقانه بيشتر توجه كرده است و اشعارش در محور عمودي از انسجام نسبتا كمي برخوردار هستند.به رديف توجه شاياني دارد به گونه اي كه نزديك به ۹۰ درصد اشعارش مردف هستند.