بررسي ماهيت بغي و محاربه؛ از ترادف تا تفاوت در انديشه فقهي مذاهب پنج‌گانه اسلامي

تبيين دقيق مرز ميان جرم‌ها و جنايت‌هاي مستوجب كيفر، امري مطلوب و مقصود شارع مقدس مي‌باشد و در تنظيم قوانين كيفري جامعۀ اسلامي امري ضروري است. وجوه افتراق و اشتراك دو جرم بغي و محاربه در متون فقه اسلامي و ديدگاه‌هاي مختلف فقيهان در اين‌باره، سبب پيچيدگي و دشواري تفكيك ميان آن دو شده است؛ از اين‌رو تبيين موضوع هر يك از اين جرم‌ها با توجه به احكام و مجازات مختلف آنها، نيازمند تأمل و دقت در دلايل است. نويسندگان در اين مقاله به شيوه توصيفي- تحليلي و با تأمل هرچه بيشتر در نصوص و تحليل و بررسي دلايل، در تبيين مرز ميان جرم‌هاي بغي و محاربه از نگاه فريقين، ضمن برآورد كلي نقاط اشتراك و افتراق ديدگاه‌هاي فقيهان و مفسران اماميه و عامه، معتقد شده‌اند دو جرم بغي و محاربه با وجود مشابهت مفهومي، دو عنوان و دو جرم مستقل به شمار مي‌آيد و رابطه ميان محارب و باغي نسبت عموم خصوص مطلق است؛ چراكه باغي كسي است كه بر امام عادل خروج كرده و موجب سلب امنيت و آرامش از مردم شده است؛ اما محارب كسي است كه به قصد ايجاد ناامني، ارعاب و غارت و خونريزي بر مسلمان ديگر سلاح بكشد؛ از اين‌رو احكام و مجازات هر كدام نيز متفاوت از ديگري خواهد بود.