تأملي بر كاربست «دليل حكمت» در اثبات برهاني بودن دلالت معجزه

بسياري از متكلمان و انديشمندان اسلامي بر اين باورند كه معجزه در اثبات ادعاي انبيا معرفت‌بخش است؛ هرچند در گستره دلالت و ميزان معرفت‌بخشي اختلافات گسترده‌اي دارند. در اين ميان اكثريت ايشان بر اين عقيده‌اند كه دلالت معجزه، به صورت برهاني و يقيني است و براي اثبات آن به ادله گوناگوني ازجمله «دليل حكمت» روي آورده‌اند. هرچند اين دليل با تقريرها و تبيين‌هاي متعددي از سوي متكلمان و انديشمندان اسلامي مورد توجه بوده و عمدتاً خالي از هرگونه اشكالي دانسته شده، اما به نظر مي‌رسد چالش‌هايي در مسير اثبات آن وجود دارد كه حداقل در برخي موارد بي‌پاسخ مانده است. بر اين اساس، با روش تحقيق كتابخانه‌اي مسئله تبيين دقيق اين دليل و ارزيابي چالش‌هاي ناگفته درباره آن بررسي شده است. يافته‌هاي تحقيق نشان مي‌دهد كه نمي‌توان از دليل حكمت به‌تنهايي براي اثبات برهاني بودن دلالت معجزات استفاده كرد.