مقايسۀ ميان وجهه‌نظرهاي سهروردي و شلنبرگ در باب اختفاي الهي

يكي از براهين جديد و معروف در انكار خداوند برهان اختفاي الهي است. بر مبناي اين برهان، كه نخستين بار جان شلنبرگ، فيلسوف معاصر كانادايي، آن را طرح كرده است، اختفاء و پنهان بودن خداوند با عاشقِ مطلق بودن او در تضاد است. در پرتو توجه به اين تضاد، مدافعان برهان اختفاي الهي وجود خداوند را انكار كرده‌اند. شيخ شهاب‌الدين سهروردي با اتخاذ رويكردي نو به مسائل هستي و معرفت، ديدگاهي متفاوت از نظريۀ فوق ارائه كرده است. سهروردي خداوند را نورالانوار مي‌نامد. در نظر او، ذات خداوند چيزي جز نوريتش نيست و نور نيز امري ظاهر و آشكار است. بنابراين لازم مي‌آيد كه ذات خداوند نيز ظاهر و آشكار باشد. البته سهروردي نيز به بحث اختفاي الهي و نسبت آن با نفس انساني توجه كرده است. در نگاه سهروردي، اختفاي الهي به دليل عدم توجه انسان به مبدأ عالم (نورالانوار) و غفلت او از وجه وجودي (نوراني) خودش است. اما در نظر شلنبرگ، عامل پنهان بودن و خفاي الهي خودِ خداوند است و مسئوليت كمتري متوجه انسان است. اين نوشتار با روشي توصيفي-تحليلي، ضمن مقايسۀ آراي سهروردي و شلنبرگ در باب اختفاي الهي، درصدد است اين امر را تبيين كند كه چگونه ذات خداوند در عين ظهور و آشكارگي مي‌تواند مخفي باشد، اما اين اختفاء به ذات او برنگردد.