جايگاه‌هاي پارلماني و مسئله منبع مشاع در فرايند تصويب بودجه عمراني؛ مطالعه موردي دوره نهم و دهم مجلس شوراي اسلامي

يكي از چالش‌هاي مهم مديريت كلان اقتصاد ايران، مسئله انباشت پروژه‌هاي عمراني نيمه‌تمام، افزايش مدت اجراي پروژه‌ها و تأخير در بهره‌برداري و بنابراين، بروز ناكارايي و پيامدهاي تورمي است. در كنار تمام مشكلات قانوني، فني و اجرايي، نقش كنشگران قوه مقننه در فرايند تصويب پارلماني بودجه كل كشور ذيل مفهوم مسئله منبع مشاع، ناظر به انگيزه‌هاي انتخاباتي و خدمت‌رساني نمايندگان مجلس شوراي اسلامي براي بهره‌برداري از بودجه قابل توجه است. در واقع، بخش زيادي از فرايند گزينش و تأمين اعتبار بودجه‌اي پروژه‌هاي عمراني، حاصل مناقشات بازتوزيعي و فشار گروه‌هاي ذي‌نفع بوده و لزوماً توجيه اقتصادي- اجتماعي ندارند. رويكرد اين مقاله، بررسي اثرگذاري مؤلفه‌هاي موقعيتي نمايندگان دوره نهم و دهم مجلس شوراي اسلامي (1391-1398) بر افزايش بودجه عمراني 31 استان كشور از محل درآمدهاي ملي در فرايند تصويب بودجه 1392-1399 خواهد بود. منظور از مؤلفه‌هاي موقعيتي، حضور نمايندگان استان‌ها در جايگاه‌هاي ويژه پارلمانيِ مؤثر بر فرايند تصويب بودجه و نيز برخورداري از امتياز ارشديت تعريف شده است. نتايج به‌دست آمده از برآورد مدل داده‌هاي پانل براي دوره مزبور، اثرگذاري اين مؤلفه‌ها را بر افزايش بودجه عمراني استاني مورد تأييد قرار مي‌دهد. پيشنهاد مقاله، اصلاح آيين‌نامه داخلي مجلس و يا مستندسازي تغييرات رديف‌هاي بودجه در جهت شفاف‌سازي كنش بودجه‌اي نمايندگان است.