مفهوم قانون در انديشه شيخ ابراهيم زنجاني (با تأكيد بر مشروح مذاكرات مجلس دوم و سوم مشروطه)

قانون از مفاهيم كليدي عصر مشروطه است. بررسي اين مفهوم از منظر تاريخ مفاهيم از آن جهت حائز اهميت است كه سير تكوين و تحول آن را نمايان مي‌سازد. در اين راستا براي بررسي مفهوم قانون از مشروح مذاكرات مجلس استفاده شده و آراي شيخ ابراهيم زنجاني، از روحانيون مشروطه‌خواه، به عنوان نماينده دوره دوم و سوم مجلس شوراي ملي مورد پژوهش قرار گرفته است. هدف از اين پژوهش پاسخ به اين پرسش است كه ميزان فهم وي به عنوان يكي از طرفداران مشروطه، از مفهوم قانون تا چه حد بوده است. با توجه به اينكه زنجاني تحصيلات حوزوي داشت و از سوي ديگر به دليل علاقه‌اش به تحولات عصر جديد، آثار روشنقكران و قوانين ساير كشورها را مطالعه كرده بود، بررسي مفهوم قانون در آراي وي از منظر تاريخ مشروطيت ايران مهم است. در اين پژوهش با تكيه بر مشروح مذاكرات، با روش تحليلي_توصيفي، از منابع اسنادي و كتابخانه‌اي و ساير منابع اينترنتي براي بررسي موضوع استفاده شده است. نتايج اين پژوهش نشان داد شيخ ابراهيم زنجاني فهم به نسبت دقيقي از مفهوم قانون و ويژگي‌هاي آن داشته ولي با منطق حقوق و شيوه‌هاي تفسير قوانين در حقوق مدرن آشنايي نداشته است.