جغرافياي نقاط پرتصادف در جاده‌هاي اصلي ايران با رويكرد مديريتي

زمينه و هدف: سالانه 1/35 ميليون نفر در جهان قرباني تصادف‌هاي جاده‌اي مي‌شوند و شواهد موجود بيانگر آن است كه اين مسئله يكي از پنج علت مهم مرگ‌ومير و معلوليت جسمي در ايران است؛ ازاين‌رو، هدف اصلي پژوهش حاضر شناخت و تحليل ويژگي‌هاي جغرافيايي نقاط پرتصادف در جاده‌هاي اصلي ايران با رويكرد مديريتي بود.روش: اين پژوهش به لحاظ هدف، كاربردي؛ از نظر ماهيت داده‌ها از نوع كمّي و مبتني بر تحليل فضايي است. جامعۀ آماري تحقيق شامل 1586 نقطۀ پرحادثه در جاده‌هاي اصلي ايران است، كه به روش سرشماري يا تمام شمار مطالعه شدند و با استفاده از نرم‌افزار ArcGIS مورد تجزيه‌وتحليل قرار گرفتند.يافته‌ها: از مجموع كل نقاط حادثه‌خيز جاده‌اي در ايران 1586 نقطه در چارچوب مفهوم نقاط پرتصادف دسته‌بندي شده است. استان‌هاي قزوين، خراسان شمالي و مازندران به ترتيب با 366، 337 و 219 نقطه داراي بيشترين فراواني نقاط حادثه‌خيز به لحاظ تصادفات جاده‌اي در ايران به شمار مي‌آيند؛ استان‌هاي هرمزگان، ايلام و مركزي به ترتيب با 24، 26 و 32 نقطه داراي كمترين فراواني نقاط حادثه‌خيز به لحاظ تصادفات جاده‌اي در ايران هستند؛ استان‌هاي فارس، خوزستان، گيلان و خراسان شمالي به ترتيب با 125، 120، 97 و 96 نقطه داراي بيشترين فراواني به لحاظ تعداد نقاط پرتصادف به شمار مي‌آيند؛ و همچنين استان‌هاي اردبيل، كهگيلويه وبوير احمد و مركزي به ترتيب با 6، 12 و 13 نقطه داراي كمترين فراواني به لحاظ تعداد نقاط پرتصادف هستند.نتيجه‌گيري: وضعيت توپوگرافي، آب‌وهوا، ميزان تراكم جمعيت، كميّت و كيفيّت زيرساخت‌هاي حمل‌ونقل جاده‌اي، موقعيت جغرافيايي، درجۀ گردشگرپذيري، هم جواري جغرافيايي با كانون‌هاي پر جمعيت و قرار گرفتن در مسير ترانزيتي ازجمله عواملي هستند كه نقش بارزي در ايجاد نقاط پر تصادف دارند. البته عوامل انساني ـ فرهنگي، در كنار مسائل فني وسايل حمل‌ونقل همچنان به‌عنوان دو متغير اصلي، نقش تعيين‌كننده‌اي در جغرافياي نقاط پرتصادف ايران دارند. الگوهاي فضايي نقاط پرتصادف به اشكال خطي، پراكنده و متراكم يا كانوني در يك ناحيه مشخص قابل‌مشاهده هستند. درنهايت، به نظر مي‌رسد ساماندهي و حذف نقاط پرتصادف نيازمند رويكردي جامع با نگاه آمايش سرزمين است.