بررسي عملكرد توليد علوفه كينوآ (Chenopodium quinoa willd.) و تعيين گوارش‌پذيري آن به‌صورت خشك‌ و سيلاژ

سابقه و هدف: كينوآ (Chenopodium quinoa willd.) يك گياه زراعي دو منظوره براي توليد دانه و علوفه است. كِشت كينوآ در كشور به‌دليل نياز آبي پايين، مقاومت به خشكي و شوري و ارزش غذايي بالاي دانه در حال گسترش است. اين آزمايش با هدف بررسي عملكرد توليد علوفه در 3 ژنوتيپ مختلف كينوآ و همچنين تعيين گوارش‌پذيري و تجزيه‌پذيري ماده خشك علوفه آن‌ها در مرحله خميري‌شدن دانه‌ها به‌صورت علوفه خشك و سيلاژ انجام شد.مواد و روش‌ها: سه ژنوتيپ كينوآ شامل سجاما، تيتيكاكا و 12Q به‌صورت خشك‌شده و سيلاژ مورد بررسي قرار گرفتند. ژنوتيپ‌ها هم‌زمان كِشت شده و در زمان خميري‌شدن دانه برداشت شدند. علوفه برداشت شده توزين شد و عملكرد توليد علوفه در واحد سطح تعيين شد. علوفه برداشت‌شده به دو شكل علوفه سايه خشك و ‌سيلاژ 60 روزه آماده شده و. سيلاژها پس از باز كردن سيلوها مورد ارزيابي ظاهري قرار گرفتند. از علوفه‌هاي خشك و سيلاژ نمونه‌برداري انجام شد و پس از خرد كردن با آسياب با توري با قطر منافذ يك ميلي‌متر براي تعيين فراسنجه‌هاي گوارش‌پذيري، تجزيه‌پذيري و ميزان ناپديدشدن شكمبه‌اي (از طريق انكوباسيون شكمبه‌اي نمونه‌ها در داخل كيسه) و ميزان ناپديدشدن پس ‌از شكمبه‌اي (از طريق انكوباسيون بقاياي هضم شكمبه‌اي نمونه‌ها در دستگاه شبيه‌ساز هضم) ماده خشك مورد استفاده قرار گرفتند. براي انكوباسيون نمونه‌ها در شكمبه از كيسه‌هاي پلي‌استري با منافذ به قطر 50 ميكرومتر استفاده شد. داده‌ها در قالب طرح كاملاً تصادفي با استفاده از نرم‌افزار SAS مورد تجزيه آماري قرار گرفت.يافته‌ها: نتايج نشان داد كه در هر سه ژنوتيپ كينوآ، طول دوره كِشت تا خميري‌ شدن دانه‌ها در شرايط اقليمي كرمان 60 روز بود و در اين دوره ميزان عملكرد گياه تر براي ژنوتيپ‌هاي سجاما، تيتيكاكا و 12Q به‌‌ترتيب 34500، 30400 و 36610 كيلوگرم در هكتار تعيين شد. در ارزيابي ظاهري سيلاژها، امتياز كلي 75/16، 50/17 و 13/18 از امتياز 20 به‌ترتيب براي ژنوتيپ‌هاي سجاما، تيتيكاكا و 12Q تعيين شد (01/0 P). در ژنوتيپ‌ها و اشكال مختلف علوفه كينوآ ميزان ناپديد شدن ماده خشك در شكمبه‌ از 64/64 تا 86/69 درصد و در كل دستگاه گوارش از 64/69 تا 19/75 درصد ماده خشك متغير بود (01/0P ). ميانگين غلظت ماده خشك با سرعت تجزيه بالا (بخش a) در علوفه‌هاي خشك‌شده كمتر از نوع سيلاژ (65/39 در مقابل 23/45 درصد) و ميانگين غلظت ماده خشك با سرعت تجزيه كند (بخش b) و همچنين ميانگين ثابت نرخ تجزيه (c) در علوفه‌هاي خشك‌شده بيشتر از سيلاژ علوفه‌ها (به‌‌ترتيب 46/41 در مقابل 39/36 درصد و 079/0 در مقابل 063/0 در ساعت) تعيين شد (01/0 P).نتيجه‌گيري: به‌طور كلي نتايج اين تحقيق نشان داد كه علوفه كينوآ از گوارش‌پذيري مناسبي برخوردار است و مي‌تواند در تغذيه نشخواركنندگان جايگزين مناسبي براي علوفه‌هاي رايج با نياز آبي بالا باشد. هم‌چنين در بين ژنوتيپ‌هاي مورد بررسي تيتيكاكا از نظز عملكرد علوفه، pH سيلاژ، ميزان ناپديدشدن ماده خشك در كل دستگاه گوارش و همچنين تجزيه‌پذيري ماده خشك نسبت به ساير ژنوتيپ‌ها برتر باشد.