تغييرپذيري مكاني - زماني شاخص اقليم گردشگري سواحل جنوب ايران

زمينه و هدف: گردشگري به عنوان يكي از بخش‌هاي اصلي اقتصاد جهاني، صنعتي بسيار حساس به اقليم و تغييرات وابسته به آن است. هدف پژوهش حاضر واكاوي تغييرات مكاني و زماني شاخص اقليم گردشگري TCI در كرانه‌هاي جنوبي ايران مي‌باشد.روش‌شناسي: براي رسيدن به هدف مطالعه پارامترهاي اقليمي مورد نياز شاخص TCI براي 14 ايستگاه سينوپتيك واقع در نوار ساحلي جنوب ايران طي دوره‌ زماني 25 ساله (2019-1995) از سازمان هواشناسي كشور دريافت گرديد؛ سپس مقادير شاخص در يك مقياس ماهانه به تفكيك ايستگاه‌ها محاسبه شد تا از اين طريق مناطق مطلوب گردشگري در ماه‌هاي مختلف سال مشخص شود. در ادامه جهت بررسي رفتار زماني شاخص، روند متغيرهاي اقليمي دما و بارش و همچنين شاخص TCI در سه مقصد مهم گردشگري با استفاده از آزمون‌هاي ناپارمتريك من-كندال و روش نوين ITA ارزيابي شد.يافته‌ها: نتايج نشان داد مناسب‌ترين زمان‌هاي گردشگري در سواحل درياي عمان ماه‌هاي نوامبر، دسامبر و مارس و در سواحل خليج فارس دسامبر و ژانويه است، در اين بين دسامبر از مطلوب‌ترين شرايط اقليم گردشگري برخوردار بوده و همه‌ ايستگاه‌هاي واقع در سواحل جنوب ايران در اين زمان در طبقه‌ عالي شاخص TCI قرار مي‌گيرند. نتايج آزمون تحليل روند نيز حاكي از اين است كه رفتار شاخص TCI متأثر از تغييرات افزايشي دما و كاهشي بارش در محدوده‌ مورد مطالعه مي‌باشد؛ به طوري كه برمبناي روش نوين Sen، شاخص TCI در بوشهر طي 4 ماه ژانويه، فوريه، مارس و دسامبر در طبقات خوب، خيلي خوب، عالي و ايده آل داراي روند افزايشي است. اين شرايط در كيش تنها در ژانويه مشاهده مي‌شود اما در چابهار شيب روند در ماه دسامبر و محدوده‌ خوب، خيلي خوب و عالي مثبت بوده و طبقه‌ ايده آل شاخص روند كاهشي دارد.نتيجه‌گيري و پيشنهادات: در مجموع مي‌توان گفت: براساس ميانگين دوره‌ آماري 2019-1995، مطابق الگوي فضايي شاخص TCI از اواخر پاييز تا اواسط زمستان در نوار ساحلي جنوب ايران شرايط گردشگري بسيار مطلوب بوده و شاخص در وضعيت‌هاي عالي تا بسيار خوب قرار دارد.نوآوري و اصالت: واكاوي تغييرات روند پارامترهاي دما و بارش به عنوان تأثيرگذارترين مؤلفه‌هابي اقليمي بر گردشگري، در منطقه‌ ساحلي جنوب ايران، محور اصلي بحث پژوهش حاضر مي‌باشد كه اين روند در شرايط گرمايش جهاني و اقليم در حال گذار اهميت بيشتري پيدا مي‌كند. همچنين روند شاخص TCI در مقاصد مهم گردشگري ساحلي جنوب با استفاده از روش گرافيكي شيب سن (ITA) ارزيابي گرديد كه بر اساس اين روش تغييرات رخ داده در وضعيت اقليم گردشگري ايستگاه‌هاي مورد نظر طي يك بازه‌ زماني طولاني مدت و به تفكيك طبقات شاخص مورد سنجش قرار مي‌گيرد.