بررسي گونه‌هاي فوزاريوم مولد پژمردگي و پوسيدگي ريشه نخود در استان لرستان

پوسيدگي ريشه و پژمردگي نخود از مخربت‌ترين بيماري‌هاي محدود كننده‌ي توليد نخود در استان لرستان محسوب مي‌گردد. به منظور بررسي فوزاريوم‌هاي عامل پوسيدگي ريشه نخود، از مزارع نخود در استان لرستان بازديد به عمل آمد و تعداد 155 نمونه از بوته‌هاي مشكوك به بيماري و داراي علايم زردي و خشكي برگ‌ها و ساقه‌ها و برگچه‌هاي پاييني بوته‌ها، پژمردگي و پوسيدگي ريشه جمع‌آوري شد. سپس جداسازي، خالص‌سازي و شناسايي مشخصات ظاهري عامل مرتبط با هر نمونه در آزمايشگاه منطبق بر منابع معتبرانجام شد. آزمون بيماري‌زايي و سنجش توان بيماري‌زايي بر روي رقم حساس آرمان انجام شد. براساس خصوصيات ريخت‌شناسي و توالي‌يابي دو ناحيه ژني فاصله‌ي ترانويس شده‌ي داخلي دي‌ان‌اي ريبوزومي (ITS) و ژن TEF، در مجموع 77.4 درصد جدايه‌هاي قارچ فوزاريوم بيماري‌زا و 22.6 درصد جدايه‌هاي فوزاريوم غير بيماري‌زا به شرح زير جداسازي شد؛ در مجموع تعداد 53 جدايه به عنوان F. oxysporum، 43 جدايه F. solani، 37 جدايه F. redolans و 22 جدايهF. falciform شناسايي شدند. پس از شناسايي ريخت شناسي جدايه‌ها، يك جدايه از هر گونه به نمايندگي انتخاب و روابط فيلوژنتيكي آن‌ها مطالعه شد. همه‌ي جدايه‌هاي بيماري‌زا پس از مايه‌زني روي رقم حساس آرمان ايجاد زردي و پژمردگي و پوسيدگي ريشه نمودند. نتايج اين مطالعه نشان داد مهم‌ترين گونه بيماري‌زاي در مزارع نخود استان لرستان گونه F. oxysporum f. sp. cicero مي‌باشد. در آزمون بيماري‌زايي دامنه ميزباني جدايه‌هاي F. falciform، در گياهچه‌هاي باميه بيماري‌زا نبود، اما اين جدايه‌ موجب پوسيدگي ريشه و زردي گياهچه‌هاي ماش، عدس، گندم، جو، ذرت، لوبيا چشم بلبلي و گاودانه گرديد. گونه‌ي F. falciform براي اولين بار از ايران روي ريشه نخود گزارش مي‌گردد.