طراحي الگوي تكامل تاريخي سياست صنعتي؛ مطالعه موردي سياست صنعتي ژاپن پس از جنگ جهاني دوم

ژاپن همواره به عنوان الگويي از موفقيت در پيشبرد سياست صنعتي معرفي شده است؛ چه آنكه اين كشور پس از تسليم بي‌قيدوشرط در پايان جنگ جهاني دوم، تا سال 1990 به دومين اقتصاد جهان سرمايه‌داري تبديل شد. اين مقاله ابتدا با بررسي مهم‌ترين رويكردهاي متأخر سياست صنعتي، چهار حوزه مهم را در زمينه طراحي و اجرا شناسايي كرده است: (1) ساختار بوروكراتيك، محيط نهادي و قابليت‌هاي سازماني، (2) سياست‌هاي بخشي و صنايع هدف‌گذاري شده، (3) ابزارهاي حمايتي و چگونگي مولدسازي آنها، و (4) تعامل دولت و بخش خصوصي. در ادامه 18 پژوهش علمي كه نگاهي تاريخي به اجراي سياست صنعتي در ژاپن داشته‌اند، انتخاب گرديد. اين 18 اثر، در راستاي بررسي چهار حوزه معرفي شده در ادبيات نظري سياست صنعتي، مبتني بر پژوهش كيفي و با روش تحليل محتواي مقوله‌محور (تماتيك)، مورد مداقه قرار گرفت و سه دوره در تكامل تاريخي اجراي سياست صنعتي در ژاپن شناسايي شد: (1) دوره اضطرار و اشغال ژاپن (1945-اوايل دهه 1950)، (2) دوره راه‌اندازي و بهبود بهره‌وري (اوايل دهه 1950- 1972) و در نهايت (3) دوره تعديل و جهش (1972-1990). در نهايت، بر اساس تجربه ژاپن و بررسي ادبيات نظري پيرامون سياست صنعتي، الگويي از تكامل تاريخي اجراي سياست صنعتي ارائه شده است. اين الگو مسيري از تمهيد شرايط آغازين، بهبود بهره‌وري و راه‌اندازي صنايع جديد و در نهايت، تعديل صنايع رو به زوال و حركت به سمت صنايع دانش‌محور را برجسته ساخته است.