بازخواني تغيير سطح تعاملات اجتماعي در معنابخشي به خانه در سينماي ايران مطالعه موردي: آثار داريوش مهرجويي در دهه هاي 80-60

از نظر روان‌شناسي انسان موجودي اجتماعي است و با ساختن خانه، هستي خود را عينيت مي‌بخشد؛ لذا خانه انسان علاوه بر ابعاد كالبدي و اقليمي آن، تحت‌تأثير مؤلفه‌هاي فرهنگي اجتماعي قرار دارد. هدف اين پژوهش بازخواني تأثير تغيير سطح تعاملات اجتماعي از دهه 60 تا دهه 80 خورشيدي در معنابخشي به «خانه» و ايجاد حس تعلق به آن در آثار داريوش مهرجويي، از كارگردان مؤلف است كه به بازنمايي زندگي زيسته مردم جامعه مي‌پردازد. براي نيل به اين منظور روايت سه اثر «اجاره‌نشين‌ها»، «مهمان مامان» و «طهران تهران» كه داراي قهرمانان جمعي با نگرش‌هايي متفاوت به «خانه» هستند، با استفاده از روش نشانه‌شناسي رولان بارت مورد تحليل قرار گرفته‌اند و پنج مفهوم رمزگان هرمنوتيكي، معنايي، نمادين، كنشي، ارجاعي در نشانه‌شناسي فوق در سكانس‌هاي منتخبي از فيلم‌هاي مذكور باتكيه‌بر استراتژي تأييد سه تن از همكاران پژوهشي حوزه جامعه‌شناسي مورد تحليل قرار گرفته‌اند. نتايج نشان مي‌دهد روابط همسايگي مهم‌ترين عامل ايجاد روح مكان در آثار موردمطالعه است. ساختار سنتي محله‌ها در مقايسه با ساختارهاي مدرن شهري به دليل نظام فرهنگي فضايي خود قابليت‌هاي بيشتري را براي ظهور و بروز روابط انساني عاطفي در ميان همسايگان فراهم مي‌كند و در سير خطي آثار داريوش مهرجويي، هر چه جامعه به سمت مدرن‌تر شدن با رويكرد توليد مسكن به‌جاي خانه مي‌رود كه باعث كم‌رنگ‌شدن روابط اجتماعي ميان شهروندان مي‌شود بر لزوم بازانديشي در معماري و شهرسازي معاصر جهت فراهم‌كردن امكان تعامل سازنده انسان با مكان زندگي و توسعه پايدار شهري از منظر اجتماعي فرهنگي تأكيد مي‌شود.