مطالعۀ تحليلي گزارش‌هاي عرضۀ كتب حديثي بر اهل بيت (ع) و نقش آن در نظام اعتبارسنجي حديث نزد قدما

از امتيازات حديث شيعه كه ريشه در مباني كلامي دارد، امتداد دورۀ حضور معصوم پس از پيامبر (ص) و نگارش مستمر حديث در اين دوره است. آثار فراواني در اين دوره با ترغيب و نظارت كلان امامان (ع) در قالب‏هاي مختلف نگاشته شد كه جايگاه محوري را در نظام اعتبارسنجي قدما به خود اختصاص داد؛ زيرا صحّت حديث نزد آنان تابع «نظامِ قرائن» بود و عمده‏ي اين قرائن بر محوريت «منبع مكتوب» سازمان يافته بود. بر اساس گزارش شيخ بهايي مشرق الشمسين يكي از قرائنِ اعتبارِ منبع نزد قدما «عرضۀ‏ كتاب بر امام و تاييد آن» است. پژوهش حاضر با روش مطالعۀ تحليلي و با هدف تبيين مبناي صحت احاديث نزد قدما به بررسي روايات عرضۀ كتب حديثي بر امامان (ع) پرداخته است. از جمله نتايج اين پژوهش اينكه عرضه كتاب بر امام به دو شكل تفصيلي و اجمالي به عنوان يكي از راه‏هاي ارزشيابي كتب نزد قدما بوده است و با توجه به گستره تاريخي عرضه و تنوع كتابها مي‏توان آن را به عنوان يك سنت نزد آنان تلقي كرد. اما مشكلاتي چون تعدد و پراكندگي نسخه‏ها در بلاد اسلامي، فقدان بسياري از كتب عرضه شده و ميزان تأييد يا رد ائمه(ع)، استفاده از اين معيار را براي متأخرين با چالش مواجه مي سازد.