آشكارسازي نقش تغييرات پوشش‌گياهي و رطوبت خاك در توزيع درون سالي رخدادهاي گردوغبار استان خوزستان

رخدادهاي گردوغبار يكي از مهمترين و چالش برانگيزترين مخاطرات محيطي و اقليمي كل كشور و به ويژه استان خوزستان است. هدف اساسي اين تحقيق آشكارسازي نقش تغييرات پوشش گياهي و رطوبت خاك در توزيع درون سالي رخدادهاي گردوغبار استان خوزستان است. در اين راستا از 3 دسته داده استفاده گرديد. داده هاي مربوط به كدهاي گردوغبار ايستگاهي كه طي دوره آماري 2010-2020، براي ايستگاه هاي سينوپتيك استان خوزستان در مقياس ساعتي اخذ شد. دسته دوم داده هاي پوشش گياهي ماهانه كه از محصول NDVI (MOD13C3) سنجنده MODIS اخذ شد و در نهايت داده هاي رطوبت لايه 5 سانتي‌متري فوقاني خاك از سنجنده SMAP بصورت ماهانه فراهم گرديد. با تحليل فراواني كدهاي گردوغبار، فراواني ماهانه رخدادهاي گردوغبار، غلظت و تداوم گردوغبار بررسي گرديد. با به دست آوردن مقادير ميانگين فضايي دو شاخص رطوبت لايه 5 سانتي‌متري فوقاني خاك و شاخص NDVI ماهانه، اقدام به تحليل همبستگي و ارتباط بين شاخص هاي گردوغبار و اين شاخص ها گرديد. نتايج بيانگر آن بود براساس ميانگين دوره 2010-2020، دوره 4 ماه مي تا اوت دوره پيك گردوغبار در سطح استان است. دوره حداقل 11 روز گردوغباري در هر ماه وجود دارد و غلظت گردوغبار بيش از 2800 ميكروگرم بر مترمكعب در هوا بوده و تداوم ماندگاري رخداد گردوغبار در سطح استان حداقل 40 ساعت است. بررسي شاخص هاي رطوبت لايه فوقاني خاك و پوشش گياهي نشان داد، دقيقاً در سطح استان در همين دوره پيك گردوغبار، رطوبت خاك لايه فوقاني خاك در بخش وسيعي از نواحي مركزي و جنوبي استان به كمتر از 10 درصد رسيده و همزمان شاخص پوشش گياهي نيز در اين بخش ها به كمتر از 0.18 رسيده است. علاوه بر آن در اين تحقيق مشاهده گرديد كه تغييرات ماهانه رطوبت لايه 5 سانتي‌متر فوقاني خاك با ضريب همبستگي 0.88- بيشترين تأثير را در كنترل غلظت گردوغبار در سطح استان خوزستان دارد.