تقويت شمالگان و تاثير آن بر الگوهاي جوي در منطقه جنوب‌غرب و غرب آسيا

آهنگ افزايش دماي نامتناسب شمالگان نسبت به ميانگين جهاني تقويت شمالگان ناميده مي‌شود. هدف مطالعه حاضر بررسي تاثير افزايش دماي سريع شمالگان در جنوب غرب و غرب آسيا، (20 تا 60 درجه شمالي و 20 تا 70 درجه شرقي) مي‌باشد. بدين منظور از داده‌هاي بازتحليل مركز اروپايي پيش بيني‌هاي ميان مدت وضع هوا (ECMWF) نسخه ERA-5 با تفكيك افقي 25/0 × 25/0 درجه در دوره (۲۰۲۱-۱۹۵۹) استفاده شده است. دوره پيش و پس از گرمايش سريع شمالگان به‌ترتيب (۱۹۸۵-۱۹۵۹) و (۲۰۲۱-۱۹۹۵) در نظر گرفته شده ‌است. در دوره پس از گرمايش سريع شمالگان، افزايش دماي منطقه شمالگان نسبت به عرض هاي جغرافيايي پايين‌تر به جز فصل تابستان در همه فصول خصوصاً زمستان و پاييز بسيار بيشتر بوده است. بررسي وردايي دماي هوا نشان داد كه تغييرپذيري دماي هواي نزديك سطح زمين در شمالگان در دوره پس از گرمايش سريع شمالگان در همه فصول كاهش يافته است كه به دليل افزايش حجم آب اقيانوس‌ها در اثر از بين رفتن گستره يخ درياها در اين منطقه مي‌تواند باشد. همچنين نتايج نشان دادند كه در اثر گرمايش سريع شمالگان، گستره (دامنه) نصف‌النهاري خطوط هم‌مقدار ارتفاع ژئوپتانسيل تراز ۵۰۰ هكتوپاسكال در منطقه مورد مطالعه به اندازه ۴ درجه در فصل تابستان و ارتفاع آن هم از ۵۵۰۰ متر به ۵۶۵۰ متر افزايش يافته كه بيشترين تغيير بوده است. در فصول ديگر غير از زمستان، افزايش دامنه امواج و تغيير مكان امواج به ارتفاعات بالاتر مشاهده شد و همچنين سرعت جريان جتي در جنوب غرب و غرب آسيا در دوره پس از گرمايش سريع شمالگان در همه فصول به جز پاييز كاهش يافته است كه بيشترين كاهش در فصل تابستان بوده است، اين تغييرات مي تواند منجر به افزايش فراواني رخدادهاي فرين آب‌و‌هوايي در اين منطقه خصوصاً در فصل تابستان گردد.