تنوع فيتوشيميايي و فعاليت آنتي‌اكسيداني جمعيت‌هاي مختلف گياه دارويي ميناي اصفهاني (Tanacetum lingulatum (Boiss.) Bornm.) در رويشگاه‌هاي طبيعي استان اصفهان

شناسايي رويشگاه هاي مختلف و ارزيابي تأثير عوامل محيطي بر عملكرد مواد مؤثره گياهان دارويي، كمكي پايه اي براي حفظ تنوع ژنتيكي اين گياهان است. اين پژوهش طي سال هاي 1399-1396 در سه رويشگاه طبيعي از استان اصفهان اجرا شد. اندام هوايي گياه ميناي اصفهاني (Tanacetum lingulatum Boiss. Bornm) در مرحله گلدهي كامل برداشت و به آزمايشگاه مؤسسه تحقيقات جنگل ها و مراتع كشور منتقل شد. محتواي فنل و فلاونوئيد كل به ترتيب توسط روش فولين- سيوكالتيو و رنگ سنجي كلريد آلومينيوم اندازه گيري شد. فعاليت آنتي اكسيداني عصاره با استفاده از روش اندازه گيري كاهش ظرفيت راديكالي به كمك DPPH ارزيابي شد. نمونه هاي اسانس به روش تقطير با آب استخراج و با استفاده از گاز كروماتوگرافي متصل به طيف سنج جرمي تجزيه شدند. با توجه به نتايج، ميزان فنل، فلاونوئيد كل، فعاليت آنتي اكسيداني و ميزان اسانس، تنها تحت تأثير تيمار جمعيت قرار گرفتند. بيشترين ميزان فلاونوئيد كل (0.29 ميلي گرم كوئرستين بر گرم ماده خشك)، فعاليت آنتي اكسيداني (53.67 ميلي گرم بر ميلي ليتر) و ميزان اسانس (0.15 درصد حجم به وزن) مربوط به رويشگاه كوه سفيد بود كه نسبت به دو رويشگاه ديگر داراي كمترين ارتفاع از سطح دريا، متوسط درجه حرارت سالانه و اسيديته خاك و بيشترين كربن آلي خاك و بارندگي سالانه است. بيشترين ميزان فنل كل در منطقه لاشتر (0.05 ميلي گرم گاليك اسيد بر گرم وزن خشك) به دست آمد. مهمترين تركيبات شناسايي شده اسانس شامل cis-sabienene hydrate (12-24 درصد)، camphene (3-15 درصد)، n-decanal (11-24 درصد)، dihydro- linalool (1-9 درصد)، cis- β- terpineol (7-9 درصد)، nerol oxide (1-16 درصد) و cis-pinocarveol (8-20 درصد) بودند. تفاوت هاي مشاهده شده در صفات مورد بررسي در رويشگاه هاي مختلف مي تواند ناشي از تفاوت ويژگي هاي اكولوژيك باشد. در نهايت، جمعيت كوه سفيد به دليل برخورداري از ميزان اسانس و فعاليت آنتي اكسيداني بيشتر مي تواند يكي از رويشگاه هاي هدف براي حفظ تنوع ژنتيكي گياه دارويي ميناي اصفهاني باشد.