اثر تنش قطع آبياري بر ميزان اسيدهاي چرب، گليكوزينولات و برخي صفات زراعي ارقام كلزا (Brassica napus L)

به منظور ارزيابي واكنش ارقام كلزا به قطع آبياري آخر فصل از نظر اسيدهاي چرب دانه، گليكوزينولات و ويژگي هاي زراعي ارقام، آزمايشي به صورت كرت‌هاي خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه مركز تحقيقات كشاورزي مغان به مدت دو سال، طي سال هاي 98- 1396 اجرا شد. در اين تحقيق دو عامل مورد بررسي قرار گرفت، آبياري به عنوان عامل اصلي در سه سطح آبياري معمول (شاهد) طبق نياز گياه و عرف منطقه، تنش كم آبياري به صورت قطع آبياري در مرحله خورجين‌دهي به بعد و قطع آبياري در مرحله گل دهي به بعد و ارقام كلزا به عنوان عامل فرعي در ۱۱ سطح شامل 003RGS، Sarigol، Zafar، Dalgan، Julius، Jacomo، Jerry، Jerom، Zabol-lo، 401Hyola و 4815Hyola بودند. در اين بررسي عملكرد و اجزاي عملكرد دانه كلزا در واكنش به تنش كم آبي حاصل از قطع آبياري پس از گل دهي و خورجين دهي قرار نگرفتند و تنها تيمار تنش بعد از گل دهي به ميزان 4.7 درصد از تعداد دانه در خورجين كاست. بيوماس نيز تنها در واكنش به اعمال تنش  2.9 درصد كاهش يافت. علي رغم نتايج فوق، ويژگي هاي روغن كلزا به شدت در واكنش به كم آبي قرار گرفت. ميزان پالمتيك اسيد در واكنش به كم آبي تا 32.6 درصد در رقم Jerom كاهش يافت، در حالي كه ميزان اسيدهاي لينولئيك، اروسيك و گليكوزينولات ها در واكنش به  كم آبي به ترتيب تا 84.4 درصد و148.7 درصد (در رقم Zafar) و 118.7 درصد (در رقم Jerom) افزايش يافتند. در اين بررسي بيش ترين عملكرد دانه با 2986 و 2981 كيلوگرم در هكتار در ارقام Julius و RGS003 به دست آمد. در اين ارقام، هر سه جزء عملكرد يعني تعداد خورجين در بوته، تعداد دانه در خورجين و وزن هزار دانه در مقايسه با ساير ارقام بيش تر بودند. بين ارقام از نظر اسيدهاي چرب پالمتيك، لينولنيك، لينولئيك، اولئيك و ميزان گليكوزينولات اختلاف بالايي به دست آمد. در كل، با توجه به عملكرد توليدي و هم چنين مقادير بالاي اولئيك و لينولئيك اسيد، ارقام ZafarوJulius  به عنوان ارقام برتر در نظر گرفته شدند.