دولت فروپاشيده و دگرگوني نظام سياسي افغانستان و پيامدهاي آن

از زمان برگزاري نشست بن در سال 2001 پشتيبانان‌ بين‌‌المللي و شريك‌هاي داخلي افغانستان چشم‌انداز ويژه‌اي براي آن تصور كرده بودند. اين چشم‌انداز را در دستيابي به امنيت و توسعۀ پايدار در افغاستان مي‌توان خلاصه كرد. اما با گذشت دو دهه، آنچه در اين چشم‌انداز تصور شده بود تحقق پيدا نكرد. نظامي كه در اين نشست زيربناي آن گذاشته شده بود سقوط كرد. در اين نوشتار با بهره‌گيري از مفهوم دولت فروپاشيده، دلايل فروپاشي جمهوري اسلامي در افغانستان را در سال 2021 را بررسي مي‌كنيم. پرسش نوشتار اين است كه: چه عامل‌هايي سبب سقوط دولت جمهوري اسلامي در افغانستان شده است؟ چارچوب نظري اين نوشتار دولت ورشكسته است. اين فرضيه مطرح مي‌شود كه ورشكستگي دولت ( مردم سالاري محدود، ناكامي در تأمين امنيت و ادارۀ اقتصاد كشور) عامل اصلي سقوط حكومت جمهوري در افغانستان شده است. بسياري از صاحب‌نظران بر اين باور هستند كه مسائلي مانند تروريسم و مواد مخدر در دولت‌هاي ورشكسته ريشه دارد. روش اين  پژوهش كيفي با رويكرد توصيفي-تحليلي است و روش گرد‌آوري اطلاعات، اسنادي و كتابخانه‌اي است. بنابر شاخص‌هاي چارچوب نظري، جمهوري اسلامي افغانستان در دو دهۀ اخير را مي‌توان مصداق بارز دولت ورشكسته در نظر گرفت. يافته‌هاي نوشتار نشان مي‌دهد كه ناتوانايي حكومت در تأمين امنيت داخلي، حفظ يكپارچگي سرزميني و محافظت از مرزها، فساد فراگير در اثر تبعيض قومي، نظام قضايي ناكارامد، فساد مالي نظام‌مند و نداشتن استقلال در سياست خارجي را مي‌توان از عامل‌هاي اصلي سقوط آن برشمرد.