تبيين رابطه ميان مسئله‌گشايي طراحي معماري با يادگيري مشاركتي

در دهه‌ي اخير يادگيري مشاركتي به يكي از شيوه‌هاي پركاربرد در آموزش طراحي معماري تبديل شده‌است. علي‌رغم مزاياي بسيار اين شيوه، برخي گزارش‌ها حاكي از پديد آمدن نزاع‌هايي درون گروه‌هاست كه منجر به اختلال در آموزش يا انحلال گروه‌ها مي‌گردد. در پژوهش حاضر با بهره‌گيري مطالعات كتابخانه‌اي، مباني نظري دو حوزه‌ي «مسئله‌گشايي طراحي معماري» و «يادگيري مشاركتي» و مدل‌هاي ارائه شده براي مسئله‌گشايي و يادگيري مشاركتي مورد مطالعه قرار گرفته‌است. سپس با استفاده از روشي تطبيقي-تفسيري ويژگي‌هاي كليديِ دو حوزه‌ي مذكور با هم مقايسه شده و با تطبيق وجوه اشتراك و افتراق آن‌ها ريشه‌هاي ظرفيت‌ها و چالش‌هاي كاربست يادگيري مشاركتي در آموزش طراحي معماري شناسايي شده‌است. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد مسئله‌گشايي از دو نوع فعاليت ذهني «همگرا» (شامل قاب‌بندي، گزينش داده‌ها، توليد راه‌حل و تأييد و پياده‌سازي) و «واگرا» (شامل بيان مسئله، مطالعات، تجزيه و تحليل و ارزيابي) تشكيل شده‌است. مراحل همگرا به تحديد و كنترل‌پذير كردن فضاي مسئله/راه‌حل، و مراحل واگرا به بسط و ايجاد تنوع در فضاي مسئله/راه‌حل كمك مي‌كنند. ظرفيت اصلي كاربست يادگيري مشاركتي در آموزش طراحي معماري به مراحل واگرا باز مي‌گردد كه به‌سبب بهره‌گيري از توانايي‌هاي چند نفر، گروه مي‌تواند به شكل همه‌جانبه‌تري ابعاد مختلف فضاي مسئله/راه‌حل را بررسي كند. چالش اصلي نيز به مراحل همگرا مربوط مي‌شود آنجاكه افراد به‌سبب لزوم تصميم‌گيري يا اجماع در فضاي مسئله/راه‌حل، دچار اختلاف مي‌گردند. براي ارائه‌ي شيوه‌هاي مشاركتيِ متناسب با ماهيت طراحي، بايد تمهيداتي براي همگرايي اعضاي گروه در نظر گرفت تا ضمن بهره‌گيري از ظرفيت‌هاي واگرايي، چالش‌هاي احتمالي نيز مديريت گردد. تعيين فردي براي رهبري و مديريت گروه براي تصميم‌گيري در مواقع اختلاف و چنددستگي، داشتن ساز و كاري براي تصميم‌گيري‌ها و انتخاب‌ها، افزايش مهارت‌هاي اجتماعي و ارتباطي و استفاده از تركيب گروه‌هاي سازگار و متوازن از نظر همگرايي و واگرايي مي‌تواند ضمن ايجاد همگرايي در گروه، فرصتي را براي استفاده از ظرفيت‌هاي واگرايي فراهم آورد.