كاركردهاى اجتماعى نهادهاي ديني در آلمان (مطالعه موردي مراكز اسلامي هامبورگ)

در طول تاريخ مساجد مهم‌ترين نهاد اجتماعي مسلمانان و محور مناسبات اجتماعي آنان بوده‌اند. اگرچه در دوران معاصر فعاليت مساجد در كشورهاي اسلامي به بُعد عبادي و مناسكي محدود شده است و شاهد كاهش كاركردهاي اجتماعي مساجد هستيم، كاركردهاي اجتماعي مراكز اسلامي در هامبورگ چشمگير است. مسئله محوري تحقيق حاضر آن است كه در جوامع مدرن غربي كه نهاد دين دچار تحول كاركردي شده است، نقش مراكز اسلامي هامبورگ در جامعه چيست و در پاسخ به نيازهاي جامعه مبتني بر چندگانگي فرهنگي چه كاركردهايي دارند. اين پژوهش از نوع كيفي و مبتني بر مصاحبه‌هاي نيم‌ساختاريافته با صاحب‌نظران و مديران مراكز اسلامي در هامبورگ انجام پذيرفته است. در اين تحقيق از روش «نظم‌دهي مفهومي» براي تجزيه و تحليل گويه‌ها و مضامين به دست آمده از مصاحبه‌ها استفاده شده است. طي فرايند كدگذاري باز، از مجموعه گويه‌ها و مضامين اوليه مقوله‌هايي استخراج شد، سپس در مرحله كدگذاري محوري، پيوند ميان مقوله‌ها برقرار و در ادامه مرحله كدگذاري انتخابي صورت گرفت. نتايج اين تحقيق نشان مي‌دهد كه مراكز اسلامي هامبورگ كاركردهاي اجتماعي متنوعي دارند، از جمله كاركردهاي حمايتي، مشاركت اجتماعي، وحدت و انسجام اجتماعي، كاركردهاي آموزشي، هنجارمندي و امنيت اجتماعي، معنابخشي به زندگي، توليد معنويت و هويت‌بخشي.