تحليل مكاني ردپاي اكولوژيك توليد در بخش كشاورزي مطالعه موردي: سكونتگاه‌هاي روستايي شهرستان بيرجند

توسعه پايدار بيشتر بر روي رويكردهاي اجتماعي و اقتصادي تمركز مي‌كند و اين احتمال وجود دارد كه منابع محيطي به علت فعاليت‌هاي ناپايدار انسان كاهش پيدا كند. محيط اكولوژيك روستا پايه رفاه انساني در اين مناطق تعريف مي‌شود، عدم توجه به بُعد اكولوژيك در ابعاد مختلف توسعه روستايي منجر به بروز مشكلات فراواني در رويكردهاي منتهي به پيشرفت اقتصادي خواهد شد. با توجه به اهميت توسعه پايدار در مناطق روستايي، در اين تحقيق كوشش شده با استفاده از شاخص ردپاي اكولوژيك ميزان پايداري مناطق روستايي شهرستان بيرجند در بخش كشاورزي اندازه‌گيري و تحليل شود. داده‌ها از طريق پرسش‌نامه و مصاحبه با 220 نفر كشاورز روستايي در سال 1402 به دست آمد. نتايج اين پژوهش در بخش كشاورزي بر حسب خانوار براي 30 روستاي مورد مطالعه در 6 دهستان و سه تيپ روستايي كوهستاني، پايكوهي و دشتي ارائه گرديد. نتايج نشان داد كه ميانگين سرانه ردپاي اكولوژيك توليد در بخش كشاورزي 2.33 هكتار و ميانگين سرانه ظرفيت زيستي 80.44 هكتار بود كه نشان‌دهنده عدم وجود فشار اكولوژيك در بخش كشاورزي اين شهرستان است. سرانه ردپاي اكولوژيك توليد و ظرفيت زيستي در بخش كشاورزي در روستاهايي با تيپ كوهستاني كمتر از تيپ‌هاي دشتي و پايكوهي بود. در اين تحقيق مشخص شد كه در شهرستان بيرجند رابطه معناداري بين فاصله روستا از مركز جمعيت و ميزان ردپاي اكولوژيك توليد آن در بخش كشاورزي وجود ندارد. سرمايه‌گذاري در بخش كشاورزي مكانيزه و آبياري قطره‌اي در راستاي تشويق توليدكنندگان اين بخش به بهره‌وري بالاتر از زمين‌هاي كشاورزي و نيل به توسعه پايدار از جمله راه‌حل‌هاي مناسب به‌حساب مي‌آيد.