تحليل دلالت روايات تفسيري ليل و نهار بر تكامل تدريجي تاريخ و عصر ظهور

قرآن كريم سكون در شب را در مقابل طلب فضل خداوند در روز بيان كرده‌ است؛ اما براساس منابع اسلامي، تاريكي شب، موعد مناجات و درخواست از خداوند است. به همين سبب، فضل را به رزق و سكون را به آرامش تفسير كرده‌اند. پژوهش پيش رو با روش توصيفي‌تحليلي به بررسي تفسير رواييِ ابتغاء فضل پرداخته و با استفاده از قرينۀ تقابل و نيز بر پايۀ روش تفسير قرآن با قرآن، مراد از سكون در شب را تبيين نموده و حكمت جعل آن براي شب را برمي‌رسد. يافته‌هاي پژوهش حاكي از آن است كه برخي روايات تفسيري، در مقام بيان بطن آيات، لايه‌هاي دروني واژگان ليل، نهار و سكون را به حكومت طاغوت، حكومت حق و بهره‌مندي اندك از ولايت اهل‌بيت(ع) معنا كرده‌اند. نتيجۀ حاصل از چنين بياني دست يافتن به حكمت چنين تقابلي است كه به‌نوعي پرسش چرايي پديداري حكومت‌هاي ظلم را پاسخ مي‌دهد و بر كاركرد آن حكومت‌ها در نظام احسن خلقت و تكامل تدريجي تاريخ در بستر آن‌ها دلالت دارد.