هوش مصنوعي و استنتاج بر پايۀ بهترين تبيين: آيا ماشين مي‌تواند در حد ما انسان‌ها هوشمند باشد؟

هوش مصنوعي يا ماشيني، كه امروزه در حال گسترش به تمام ساحت‌هاي زندگي بشري است، بي‌ترديد نيازمند بررسي و ارزيابي از ابعاد گوناگون از ‌جمله بُعد فلسفي است. يكي از سوالات فلسفي در اين زمينه اين است كه آيا هوش مصنوعي مي‌تواند تا آنجا پيشرفت نمايد كه كاملاً به‌حد هوش طبيعي انساني و يا حتّي فراتر از آن نائل آيد؟ آيا در اين خصوص براي هوش مصنوعي محدوديّت يا مانعي فلسفي قابل تشخيص است كه اساساً آن را براي هميشه از نيل به‌چنين سطحي محروم سازد؟ اين مقاله در صدد پرداختن به چنين سوالاتي است. طبق بررسي‌ها و نتايج مقاله، هوش مصنوعي، كه تاكنون در مسير توسعۀ خود دو موج را پشت سرگذاشته، براي ورود به موج سوم و تقرّب به هوش طبيعيِ انساني نيازمند توانايي انجام نوعي استنتاجِ وابسته‌به‌زمينه به‌نام اَبداكشن ( استنتاج بر پايۀ بهترين تبيين ) است؛ درحالي‌كه نسبت ‌به چنين توانمندي، به‌دليل خلّاقانه، محتوايي، غيرصوري و غيرمحاسباتي بودنِ اين نوع استنتاج، اساساً افق روشني براي ماشين متصور نيست. در واقع طبق استدلالات مقاله، هوش ماشيني، گرچه مي‌تواند در ابعاد كاركردي خود (يعني ابعاد صوري-محاسباتيِ محض) هوش انساني را پشت سر گذاشته و از آن فراتر هم برود، ولي مادام كه از توانمندي‌هاي غيركمّي و غيرصوري نظير تخيّل ، خلّاقيّت ، فهم ، تفّكر ، شمّ خوب و در رأس آنها آگاهي (كه هوش طبيعي انساني متنعّم از آنهاست) محروم باشد، امكان هوشمندي در تراز هوش انساني را نخواهدداشت.