تقريري تازه از انديشه‌ جامعه‌شناختي پي‌ير بورديو در زمينه‌ تاريخ و عقل

علايق نظري بورديو در جامعه‌شناسي معاصر كه دامنه‌ وسيعي از موضوعات در حوزه‌هاي مختلف علوم انساني را پوشش مي‌دهد، نشان از تلفيق و تركيب رهيافت‌هاي نظري متنوع در آثار اين جامعه‌شناس فرانسوي و همچنين اثرپذيري فكري وي از آراي ديگر انديشمندان پيش از خود دارد. موضوع عقل و تاريخ و ارتباط بين اين دو مفهوم، يكي از چالش‌برانگيزترين مباحثي است كه پي‌ير بورديو در بطن نظريات و مباحث خويش بدان پرداخته؛‌ ليكن كمتر مورد توجه و بررسي قرار گرفته است. براين‌اساس، اين مقاله در نظر دارد تا با بررسي آرا و انديشه‌هاي نظري بورديو درباره‌ ارتباط ميان عقل و تاريخ، با اتخاذ روش پژوهش هرمنوتيك متن‌محور، ضمن دستيابي به تقريري نو از انديشه‌ بورديو، به واكاوي خصيصه‌هاي فكري وي در اين زمينه بپردازد. در اين راستا متناسب با سؤالات پژوهش، ضمن مرور منابع متعدد از بورديو و شارحان او و بازانديشي مفاهيم متعلق به وي، ابتدا به بيان برخي از اصلي‌ترين ريشه‌هاي فكري بورديو كه در قرابت با چشم‌انداز او به موضوع تحقيق قرار دارند، پرداخته شد؛ سپس وجوه بارز انديشه‌ بورديو درباره‌ موضوع تحقيق واكاوي شد و چهار وجه اساسي در نظريات وي درباره‌ رابطه‌ ميان عقل و تاريخ به‌دست آمد كه عبارت‌اند از: رد انگاره‌هاي ذات‌باورانه درباره‌ تاريخ و عقل؛ رد انگاره‌هاي عام و جهان‌شمول؛ رد نظريه‌هاي تكامل تاريخي؛ و مركزيت‌زدايي از سوژه‌ شناسا در بستر تاريخ.