چالش‌هاي حكمراني آب در ايران: بررسي علل و پيامدها از منظر داده‌بنياد

مطالعه حكمراني منابع آبي در علوم سياسي از آن حيث ضرورت دارد كه مديريت مؤثر آب نه‌تنها براي توسعه پايدار اهميت زيادي دارد، بلكه نقش مهمي در پيشگيري از منازعات بين‌المللي و تأمين عدالت اجتماعي ايفا مي‌كند. اين پژوهش با هدف تحليل جامع ناكارامدي نهادهاي حكمراني در حوزه منابع آب در ايران، از روش تحقيق كيفي تئوري زمينه‌اي بهره برده است. براي اين منظور، با استفاده از مصاحبه‌هاي عميق و نيمه‌ساختاريافته با كارشناسان و ذي‌نفعان اصلي و تحليل محتواي كيفي، شرايط علي، زمينه‌اي و مداخله‌گر اين ناكارامدي بررسي شده است. نتايج نشان مي‌دهد كه فساد اداري، عدم شفافيت اطلاعات و بي‌توجهي به مشاركت مردمي به‌عنوان عوامل علي اصلي، به‌طور مستقيم بر ناكارامدي نهادهاي حكمراني آب تأثير مي‌گذارند. علاوه بر اين، ساختارهاي اجتماعي و فرهنگي ناكارامد، نظام حقوقي و قانوني ضعيف و فقدان آموزش و آگاهي عمومي به‌عنوان شرايط زمينه‌اي، بسترهاي مناسبي را براي بروز اين مشكلات فراهم كرده‌اند. شرايط مداخله‌گر نظير فشارهاي سياسي، تغييرات اقليمي و بحران‌هاي اقتصادي نيز اين وضعيت را تشديد مي‌كنند. دو راهبرد اصلي كنشگران در مواجهه با اين ناكارامدي، پذيرش و يا مقاومت شناسايي شده‌اند. پيامدهاي اين ناكارامدي شامل بحران‌هاي آبي، چالش‌هاي اقتصادي و اجتماعي، بحران‌هاي زيست‌محيطي و كاهش كارايي مديريت منابع آب است. در پايان، پژوهش با ارائه توصيه‌هاي سياستي جامع و عملي، راهكارهايي را براي بهبود حكمراني و مديريت منابع آبي در ايران پيشنهاد مي‌دهد.