عنوان مقاله :
تحليل راهبردي ذي‌نفعان (قومي - مذهبي) پروژه‌هاي آبي حوضه دجله و فرات
پديد آورندگان :
ربيعي ، كامران دانشگاه تربيت مدرس - گروه جامعه‌شناسي , قادري حاجت ، مصطفي دانشگاه تربيت مدرس - گروه جغرافياي سياسي
كليدواژه :
هويت , رقابت , دجله و فرات , هيدروپليتيك , هيدروهژمون
چكيده فارسي :
از بين 286 حوضه آبريز مشترك بين‌المللي، حوضه آبريز دجله و فرات را مي‌توان در فهرست پرتنش‌ترين حوضه آبريز فرامرزي دنيا در كنار حوضه رود نيل قرار داد. مسئله بهره‌برداري و استفاده مشترك از منابع آب در حوضه آبريز دجله و فرات، كه بزرگ‌ترين حوضه آبريز فرامرزي در آسياي غربي است، بسيار مهم است و اين منطقه پرتنش از منظر سياسي، با كمبود همراه با افزايش تقاضا و رقابت‌هاي شديد براي دسترسي و بهره‌برداري بيشتر از آب مواجه است. از منظر ملي و در مقياس كشوري مطالعات زيادي در اين خصوص انجام شده است، ولي آنچه ضرورت دارد تحليل و سطح‌بندي بازيگران و كنشگران فروملي هيدروپليتيكي حوضه يعني اجتماعات محلي است. اين اجتماعات در حوضه دجله و فرات را مي‌توان در قالب يك دسته‌بندي كلي يعني گروه‌هاي مذهبي و زباني تقسيم كرد. ازاين‌رو لازم است اين گروه‌ها از منظر نفع و زيان پروژه‌هاي آبي بررسي شوند. اين مقاله با يك رويكرد سيستمي در پي واكاوي تأثيرات پروژه‌هاي آبي متأثر از شرايط جغرافياي طبيعي و انساني حوضه با استفاده از روش توصيفي و تحليلي و بهره‌گيري از تكنيك SAW است. نتايج نشان مي‌دهد اگرچه كردهاي علوي به‌عنوان جوامع محلي در بالادست متأثر از طرح‌هاي توسعه گاپ با مسائلي چون كوچ اجباري، تغيير بافت جمعيتي، از دست رفتن يا حداقل مخاطرات اثرگذار بر امنيت انساني، از دست رفتن نمادهاي هويتي و... مواجه شده‌اند، اما از منظر كميت و كيفيت آب در كنار كردهاي سني اين حوضه مخاطرات كمتري را متحمل شده‌اند. اين در حالي است كه متناسب با كميت و كيفيت آب شيعيان عرب‌زبان مخاطرات بيشتري را متأثر از طرح‌هاي توسعه آبي حوضه دجله و فرات متوجه خود مي‌بينند.
