شگردهاي بلاغيِ زيدري نسوي در پرداخت بن‌مايۀ (موتيف) مرگ

نفثه‌‌المصدور از آثار فني و بديع سدۀ هفتم هجري است كه صاحب آن با چيرگي هرچه زيباتر و تأثيرگذارتر بر زبان توانسته است مصيبت‌هاي پيش آمده را به خوبي منعكس كند. در اين اثر در كنار ظرافت‌هاي بياني، زباني، بلاغي و نكات تاريخي فراوان، آنچه كه آشكار و ملموس است، بن‌مايۀ مرگ و تباهي است. بن‌مايه‌اي كه بر تمام اثر سايه انداخته و لحن و بيان غمگنانه و دردآلودي به اثر بخشيده است. در اين مقاله تلاش كرده‌ايم تا با رويكردي توصيفي- تحليلي بن‌مايۀ (موتيف) مرگ را كه حاصل جبرِ جنگ و پديده‌ شومِ قتل و غارت‌گري است، تبيين كنيم و نشان دهيم كه مرگ و مرگ‌انديشي در نفثه‌‌المصدور، مرگ‌انديشي منفعلانه است و حاصلِ جهان‌بيني و مرگ‌آگاهي فلسفي نويسنده نيست؛ ديگر آنكه قصد داريم در اين اثر تمام مصاديق بن‌مايۀ مرگ را كه يكي از دست‌آويزهاي محمد زيدري براي ادبيت متن است، آشكار كنيم. بر اين اساس بايد گفت كه صاحب متن نفثه‌‌المصدور از شگردهاي مختلف بلاغي چون استعاره و انواع آن، تشبيه به شيوه‌هاي مختلف، كنايه‌ها به انحاء گوناگون، تكلم به زبان قرآن، استفاده از ابيات عربي و ... در راستاي پرداختِ بن‌مايۀ مرگ بهره برده است.