آزمون‌پذيري نظريه رفتار جمعي نيل اسملسر با نقش بازار تهران در انقلاب اسلامي (محدوده زماني: 1341-1357هـ.ش)

هدف: تبيين نقش بازار تهران به‌عنوان يك نهاد اجتماعي غيررسمي تأثيرگذار در چارچوب نظريات انقلاب، يكي از مسائلي است كه در تحقيقات اخير كمتر به آن توجه گرديده است، لذا هدف از پژوهش، اين است كه نقش بازار تهران در انقلاب اسلامي از سال 1341 تا 1357ش، ذيل نظريه‌ي رفتار جمعي نيل اسملسر مورد تطبيق قرار گيرد.روش‌شناسي پژوهش: اين پژوهش داراي رويكرد توصيفي- تحليلي با بهره گيري از روش نظري نيل اسملسر، نقش بازار تهران در انقلاب اسلامي را با تكيه بر اسناد، روزنامه ها، خاطرات و منابع كتابخانه اي مورد ارزيابي قرار مي دهد. يافته‌ها: يافته هاي پژوهش نشان مي دهد برخي اقدامات نسنجيده ي محمدرضا پهلوي، مرحله ي شرايط ساختاري براي وقوع جنبش را به‌وجود آورد. پس از آن مرحله‌ي فشار ساختاري، با بروز ركود اقتصادي، فعال گرديد و به دنبال آن، نيز مرحله ي گسترش باورهاي تعميم يافته در ميان بازاريان جهت مبارزه با حكومت پديد آمد. محمدرضا شاه با اقداماتي از قبيل سركوب بازاريان و تبعيد امام، عوامل تنش زا را به‌وجود آورد و موج اعتراضات، افزايش يافت، به‌طوري‌كه در مرحله ي شكل گيري بسيج و رهبري كاريزما، بازاريان تهران، رهبري امام خميني(ره) براي مبارزات را پذيرفتند و پس از آن موج انقلاب گسترده‌تر شد و مرحله ي آخر، عدم توانايي كنترل حكومت محقق گرديد و انقلاب اسلامي به پيروزي رسيد.نتيجه‌گيري: با توجه به اين‌كه نيل اسملسر شرط وقوع هر انقلابي را طي مراحل شش گانه بيان كرده، لذا بررسي نقش بازار تهران نشان مي دهد، اين شش مرحله ي مدنظر نيل اسملسر با نقش بازار تهران در انقلاب قابل تطبيق و ارزيابي است.