تحليل پيكره بندي گذر بافت هاي تاريخي شهرها با روش چيدمان فضا (مطالعه موردي: محله شعربافان لاهيجان)

مقدمه:  بافت هاي تاريخي شهرها از فرم هاي غالب و نوع فعاليت مردماني كه در آن مي زيسته اند حكايت مي كنند. ويزگي هاي معماري و شهري دوران پيشين را روايت كرده و هويت بخش شهرها هستند. كوچه ها و گذرهاي تاريخي فضاي واسط بين بناي معماري و فضاهاي شهري هستند كه از آن ها به فضاي بينابيني ياد مي شود.هدف:  اين مقاله‌ ساختار فضايي گذر محله تاريخي شعربافان لاهيجان را در سه دوره زماني متفاوت مورد بررسي و تحليل قرار داده است.روش شناسي: ‌‌اين پژوهش ابتدا محله شعربافان بر اساس يك عكس قديمي متعلق به دهه 20 شمسي توسط نرم افزار Cinema 4D شبيه سازي شد. در مرحله بعد، پلان محدوده شبيه سازي شده در نرم افزار Autocad ترسيم شده و از آن خروجي dxf گرفته شد. براي تحليل و بررسي سازمان فضايي و نحو فضا، و دست يابي به انواع شاخص‌هاي آناليز تركيبي با استفاده از نقشه محوري، از ميان نرم افزارهاي موجود در اين خصوص، با مطالعه و بررسي، نرم افزار UCL Depth Map  براي اين تحقيق، استفاده شده است. براي بررسي بيشتر، وضعيت گذر مذكور در نقشه هاي ترسيمي بر اساس نقشه هاي هوايي شهر در سال 1335 و طرح جامع سال 1392 نيز مورد مطالعه و تحليل قرار گرفت.  قلمرو جغرافيايي پژوهش:  قلمرو جغرافيايي‌ شامل محله شعربافان لاهيجان مي‌باشد‌.يافته ها و بحث:  مقايسه نتايج تحليل هاي حركتي حاكي از آنست گذرهاي بافت تاريخي شعربافان در گذشته از ميزان خوانايي كمتري نسبت به دوره فعلي برخوردار بوده است. همچنين ميزان يكپارچگي فضايي در تحليل نقشه سال 92 انسجام فضايي گذرها را به ميزان قابل توجهي نسبت به سال 1335 بيشتر نشان مي دهد، اين در حالي است كه انسجام فضا در دهه 20 شمسي مطلوب بوده است. شايان ذكر است خوانايي فضا در مقياس محلي در تمامي دوره ها از همبستگي بالايي برخوردار بوده و نشان دهنده سهولت ادراك فضا در مقياس محلي است. تحليل گراف ها و بررسي نرم افزاري ساختار فضايي نمونه ها نشان داد ميزان درك بصري فضا در دوره معاصر نسبت به دوره هاي پيشين بيشتر شده است. در دوران معاصر كه تصوير واضحي از گذشته تاريخي شهرها وجود ندارد، اسناد تصويري منابع مهمي براي درك گذشته تاريخي به شمار مي روند.نتيجه گيري: نتايج حاصل از پژوهش نشان مي‌دهد كه شبيه سازي فضاهاي قديم بر اساس اطلاعات موجود در عكس ها و با روش هاي رايانه اي، امكان تحليل ساختار فضايي كالبد قديم و مطالعه بيشتر در خصوص بافت هاي تاريخي شهرها را فراهم مي آورد.