بازمهندسي حكمراني آب در حوضه آبريز زاينده‌رود

مقدمه: تمدن‌ها فرزند جغرافياي خود هستند. جبر جغرافيا به‌مانند والديني با ويژگي‌هاي ژنتيكي خاص، فرزندي با شخصيتي منحصر بفرد را مي‌سازد. تمدن ايران نيز ريشه در جغرافياي ويژه خود دارد. آب و هواي خشك و نيمه خشك، به فرهنگ و تمدن ايران و شيوه حكمراني آب اين كشور، ويژگي‌هاي يگانه‌اي بخشيده است؛ به طوري كه آب و امنيت، جزو مؤلفه‌‌هاي جدايي‌ناپذير تمدن ايراني محسوب مي‌شوند. شيوه حكمراني جمهوري اسلامي ايران، در قرن بيست و يكم از اين قاعده مستثنا نيست. ناگزيري از انتقال آب در طول تاريخ، همواره تبعات سياسي، اجتماعي، فرهنگي و زيست محيطي به همراه داشته است.هدف:  اين پژوهش درصدد بررسي ماهيت تاريخي، جغرافيايي و امنيتي انتقال آب از حوضه آبريز زاينده‌رود به استان‌هاي واقع در فلات مركزي ايران بوده است.روش شناسي:  پژوهش حاضر از نظر هدف، كاربردي محسوب مي‌شود و از روش توصيفي- تحليلي بهره برده است.قلمرو جغرافيايي پژوهش: محدوده مكاني تحقيق، حوضه آبريز زاينده‌رود است كه در بخش مياني فلات ايران، بين ارتفاعات زاگرس و ارتفاعات مركزي ايران قرار دارد.يافته ها و بحث: يافته‌هاي پژوهش گوياي اين است كه ماهيت انتقال آب در نسبت با دو مؤلفه اساسي «جبر جغرافيا» و «امنيت» بايد مورد بررسي قرار گيرد. ناگزيري انتقال آب، مطابق رويكرد تاريخي، جغرافيايي و امنيتي، نيازمند اتخاذ راهكارهايي متناسب با آن است. در گام اول حكمراني مطلوب آب، بايد بر اتخاذ رويكرد ملي در برابر تنش‌هاي بينااستاني تأكيد شود. بهينه‌سازي مصرف آب در حوزه‌هاي كشاورزي، صنعت و شرب در كنار تمركز بر پروژه‌هاي بديلي به‌مانند انتقال آب از خليج فارس، ذيل راهبرد كلي كاهش نياز به آب انتقالي از حوضه آبريز زاينده‌رود، مي‌تواند راهكارهاي عملي و اجرايي در اختيار حكمرانان آبي قرار دهد.نتيجه گيري: نتيجه تحقيق نشان مي‌دهد باتوجه به اقليم خشك و نيمه خشك فلات مركزي كشور، بايد تمامي قوانين، سياست‌ها، برنامه‌ها و رويكردها براساس اصل كاهش نياز به آب انتقالي از حوضه آبريز زاينده‌رود بازمهندسي شود.