برآورد و پهنه‌بندي تابش خورشيدي با استفاده از پارامترهاي اقليمي در محيط GIS (مطالعه موردي: استان خراسان)

مقدمه:  تابش خورشيد رسيده به زمين به عنوان يكي از عوامل مورد نياز براي مطالعات منابع آب، محيط زيست، كشاورزي و پوشش نباتي، معماري همساز با اقليم، طراحي سيستم‌هاي استفاده از انرژي پاك و موارد متعدد ديگر، كاربرد گسترده اي دارد. اين در تمام ايستگاه هاي هواشناسي اندازه گيري نمي‌شود و از اين رو روش هاي تجربي زيادي براي برآورد آن با استفاده از پارامتر هواشناسي ارائه شده است.هدف:  هدف از اين مطالعه برآورد ميران تابش كل رسيده به سطح افقي با استفاده از عناصر اقليمي (كمينه و بيشينه دما، ميانگين رطوبت، سرعت باد، ساعت آفتابي و تبخير و تعرق) طي دوره 20 ساله و پهنه‌بندي آن در استان‌هاي خراسان مي باشد.روش شناسي:  بدست آوردن تابش خورشيدي به روش پنمن-مانتيث، لايه هاي مورد نياز (فراسنج هاي جوي، تغييرات ارتفاع، جهت شيب) در محيط GIS ايجاد مي شود و ميزان تابش خورشيدي در سطح استان مورد محاسبه قرار گرفت.  قلمرو جغرافيايي پژوهش: داده هاي مورد نياز اين تحقيق از 15 ايستگاه هواشناسي وابسته به سازمان هواشناسي واقع در استان خراسان(رضوي، جنوبي، شمالي) جمع آوري شده است. اين داده ها مربوط به سال هاي 1999 تا 2019 ميلادي است و شامل مقادير روزانه بيشينه و كمينه دماي هوا، رطوبت نسبي، ساعات آفتابي و سرعت باد است.يافته ها و بحث:  نتايج نشان داد كه كمترين مربوط به ماه ژانويه و بيشترين ميزان مربوط به ماه ژولاي مي باشد. توزيع تابش سالانه استان از جنوب و جنوب‌غربي به شمال و شمال‌شرقي روند كاهشي دارد. دامنه تغييرات تابش سالانه استان از 130 تا 404mj/m2/day  مي باشد. همچنين با توجه به مدل رگرسيون گام‌به‌گام، تابش دريافتي در منطقه مورد مطالعه بيشترين همبستگي با ساعت آفتابي و دماي بيشينه دارد.نتيجه گيري: از نظر پهنه‌بندي بيشترين ميزان تابش در قسمت هاي جنوب‌غربي، جنوب و مركز استان اتفاق افتاده است و كمترين آن مربوط به شمال و شمال شرقي استان مي باشد.