شناسايي مسائل پيش روي توسعه سيستم پايش از راه دور بيماران و ارائه راهكار از ديدگاه كاربران: كاربرد روش‌شناسي سيستم‌هاي نرم

مقدمه و اهداف: به‌طوركلي سيستم‌هاي سلامت از راه دور و به‌تبع آن سيستم پايش از راه دور بيماران از زمان معرفي تاكنون همواره با مشكلاتي در خصوص پذيرش اين سيستم‌ها از طرف كاربران مواجه بوده‌اند. تعدد و تعارض در ديدگاه‌ها، نيازمندي‌ها و نگراني‌هاي كاربران نسبت به تغيير در نحوه ارائه خدمات سلامت، طراحي اين سيستم‌ها را با وضعيتي پيچيده روبه‌رو مي‌كند كه مي‌توان آن را به‌عنوان مسئله نرم تعريف كرد. در اين شرايط طراحي اين سيستم‌ها‌ نيازمند رويكردي براي درك مسائل و پيچيدگي‌ها و دستيابي به راه‌حلي مطلوب و ممكن با توجه به شرايط اجتماعي و فرهنگي محيط اجرا ‌است. هدف اين پژوهش استفاده از چارچوب تغييريافته روش‌شناسي سيستم‌هاي نرم به‌عنوان يك روش ساختاريافته براي مقابله با مسائل نرم در مواجهه با پيچيدگي‌هاي طراحي و پياده‌سازي سيستم‌ پايش از راه دور بيماران از ديدگاه عوامل انساني ‌است. روش‌ها: در اين پژوهش يك رويكرد تركيبي شامل روش‌شناسي سيستم‌هاي نرم براي شناسايي مسائل، تعريف نيازمندي‌ها و اقدامات به همراه چارچوب NASSS به‌عنوان يك لنز نظري براي هدايت تفكر شركت‌كنندگان معرفي شده است كه از اين‌ رويكرد در توسعه سيستم پايش از راه دور بيماران با تمركز بر پذيرش سيستم استفاده شده است. در اين مطالعه اقداماتي شامل انجام مصاحبه، ترسيم تصوير غني، تحليل محتواي ديدگاه‌ها و شناسايي مسائل در فاز يافتن و تعريف ريشه‌اي، تحليل CATWOE و ارائه مدل‌هاي مفهومي در فاز مدل‌سازي انجام شد. در ادامه در فازهاي مباحثه و تعريف بر اساس دو مدل مفهومي از ديدگاه پزشكان و بيماران، اقدامات مطلوب و ممكن تعريف شدند.يافته‌ها: در پژوهش حاضر، مصاحبه‌هايي نيمه ساختاريافته بر اساس حوزه‌هاي چارچوب NASSS با 15 نفر از پزشكان و 13 نفر از بيماران به‌صورت انفرادي و در گروه‌هاي دو و سه نفره به‌عنوان كاربر نهايي سيستم پايش از راه دور بيماران صورت گرفت. در ادامه نتايج مصاحبه‌ها تحليل شد و ديدگاه‌هاي شركت‌كنندگان در چهار مسئله نيازمندي‌هاي فرايند پايش از راه دور، اعتماد به سيستم، مقرون‌به‌صرفه بودن آن و اجراي سيستم پايش از راه دور در ساختار و رويه‌هاي جاري بيمارستان دسته‌بندي شد؛ سپس در فاز مدل‌سازي براي درك بهتر مسائل از ديدگاه شركت‌كنندگان در فرايند مصاحبه، تعاريف ريشه‌اي از طريق فرمول PQR ايجاد و با استفاده از تحليل CATWOE غني شده و مدل‌هاي مفهومي از مسائل بر اساس ديدگاه بيماران و پزشكان ارائه شد. در پايان پس از انجام فازهاي مباحثه و تعريف، اقدامات مطلوب و ممكن براي توسعه سيستم پايش از راه دور بيماران به‌عنوان پاسخ به هر يك از نگراني‌ها و نيازمندي‌هاي شركت‌كنندگان در پژوهش، بر اساس ماهيت اقدامات در چهار بُعد ويژگي‌هاي موردانتظار از سيستم، فرايندهاي اجرايي، قوانين و دستورالعمل‌هاي موردنياز و همچنين سياست‌گذاري‌هاي موردنياز تعريف شد. نتيجه‌گيري: نتايج اين پژوهش نشان داد كه روش‌شناسي سيستم‌هاي نرم با درك ديدگاه‌هاي عوامل انساني و شناسايي و مفهوم‌سازي مسائل و پيچيدگي‌هاي جنبه‌هاي مختلف سيستم‌ پايش از راه دور بيماران و تعريف اقدامات مرتبط موردتوافق مي‌تواند به توسعه‌دهندگان سيستم، مجريان و سياست‌گذاران نظام سلامت در شناخت نيازمندي‌ها و فرايندهاي موردتوافق كاربران بالقوه سيستم‌ پيش از طراحي و پياده‌سازي آن كمك شاياني كند و موجب كاهش مقاومت و افزايش پايبندي در كاربران شود.