مدلسازي قيمت تمام شده خدمات بانكي با استفاده از روش هزينه‌يابي مبتني بر فعاليت و پويايي‌شناسي سيستم

مقدمه و اهداف: پاسخگويي به نياز سهامداران و سرمايه‌گذاران، كسب سود و درآمد و پوشش هزينه‌هاي جاري از بزرگ‌ترين اهداف هر واحد اقتصادي است. بانك‌ها و مؤسسه هاي مالي نيز از اين قاعده مستثنا نيستند و محاسبه و درك هزينه از مهم‌ترين فعاليت هاي آن‌ها به ‌شمار مي رود. رشد سازمان‌ها در دنياي رقابتي امروز نيازمند اتخاذ استراتژي ‌هاي مناسب درجهت افزايش كيفيت خدمات و محصولات و كاهش قيمت تمام‌شده آن ها است. براي رسيدن به اين هدف در اختيار داشتن ابزاري براي تحليل هزينه‌هاي مرتبط و سياست‌گذاري در زمينه بهاي تمام‌شده خدمات و محصولات اهميت بسزايي دارد. در عصر حاضر، شركت‌هايي كه از سيستم هزينه‌يابي سنتي استفاده مي‌كردند، مجبور به كنارگذاري سيستم قديمي خود و پذيرش سيستم‌هاي هزينه‌يابي جديدتر شده اند. سيستم‌هاي هزينه‌يابي سنتي عمدتاً از اندازه‌گيري‌هاي حجمي براي تخصيص هزينه‌ها استفاده مي ‌كردند؛ اما سيستم‌هاي هزينه‌يابي مدرن بايد پويا و انعطاف‌پذير باشند و امكان محاسبه انواع مختلف هزينه‌ها از جمله محصولات، فعاليت‌ها، كانال‌هاي توزيع و مشتريان را با در نظر گرفتن همه تنوع و پيچيدگي‌هايي كه مشخص‌كننده فرآيندهاي توليد و كسب‌وكار مدرن هستند، فراهم كنند. در اين پژوهش، مدلي براي محاسبه بهاي تمام‌شده خدمات بانكي مبتني بر هزينه‌يابي بر مبناي فعاليت طراحي و ارائه شده است. روش‌ها: با توجه به شاخص‌ها و تعاريف موجود از انواع روش پژوهش، پژوهشي حاضر از نوع توسعه‌اي-كاربردي است. با توجه به وجود عوامل مختلف تأثيرگذار بر قيمت تمام‌شده و اثرات غيرخطي و حلقوي آن‌ها و در نظر گرفتن بانك به‌عنوان يك سيستم پيچيده، از روش پويايي‌شناسي سيستم ‌ها براي مدل‌سازي بهره گرفته شد. از نظر گردآوري داده ها، اين پژوهش از نوع توصيفي است. روش‌هاي گردآوري داده‌ها، مطالعات كتابخانه‌اي شامل بررسي منابع و مراجع موجود در زمينه هزينه‌يابي بر مبناي فعاليت و اصول پويايي‌شناسي سيستم‌ها، شبيه‌سازي‌هاي صورت گرفته در خصوص بهاي تمام‌شده خدمات بانكي با رويكرد پويايي‌شناسي سيستم‌ها و منابع ديگر اعم از كتاب ها، مجلات، مقاله ها و پايان‌نامه‌هاي داخل و خارج از كشور از طريق كتابخانه‌هاي معتبر، مراكز جست ‌وجوي اطلاعات و سايت‌هاي معتبر است.  يافته‌ها: در اين پژوهش مدل هاي تفضيلي مربوط به دو محصول، يعني محصول مضاربه و محصول سپرده طراحي شده است؛ سپس نمودارهاي علت و معلولي و نرخ و حالت آن ها رسم شده و پس از آزمون مدل ها، سياست‌هاي پيشنهادي طراحي و مقايسه شده اند. در اين پژوهش، چهار سياست ارتقاي بهره ‌وري، تعديل نيروي انساني، بازمهندسي فرايندهاي كسب‌وكار و مكانيزه ‌كردن فرايندها براي بهبود رفتار سيستم پيشنهاد شده است. براي انتخاب بهترين سياست، يعني سياستي كه بتواند بيشترين ميزان كاهش هزينه ‌ها را در دوره مشابه به دنبال داشته باشد، همه سياست‌ها با هم مقايسه شدند. نتايج اين مطالعه نشان مي ‌دهد كه سياست مبتني بر مكانيزه ‌شدن و بازمهندسي فرآيندها سياست بهتري هستند؛ بنابراين سياست‌گذاري عمومي بانك براي كاهش قيمت تمام‌شده محصولاتش مي تواند تركيبي از بازمهندسي فرايندها و بعد مكانيزه كردن آن ها باشد. نتيجه‌گيري:‌ با درنظرگرفتن محيط پوياي كسب‌وكار و بانك به‌عنوان يك سيستم پيچيده كه در آن متغيرهاي زيادي از يكديگر تأثير پذيرفته و بر روي هم تأثير مي ‌گذارند، از رويكرد پويايي‌شناسي سيستم ها براي مدل‌سازي بهاي تمام‌شده خدمات بانكي استفاده شد. نتايج شبيه‌سازي نشان مي‌دهد سياست‌گذاري عمومي بانك براي كاهش قيمت تمام‌شده محصولاتش مي‌تواند تركيبي از بازمهندسي فرايندها و مكانيزه كردن آن‌ها باشد.