عملكرد حوزه علميه قم در حيطه اخلاق اجتماعي در يكصد سال اخير

از زمان تأسيس حوزه علميه قم كه قريب يكصد سال مي‌گذرد، اين حوزه نقش تأثيرگذاري در تحولات اجتماعي داشته است. اين تحولات از منظر اخلاقي قابل بررسي و واكاوي است. مقاله حاضر با گونه‌شناسي اين تأثيرات بر اساس شاخص‌هايي همچون جغرافياي تأثير، قلمرو تأثير، نوع مخاطب متأثر از حوزه، نوع برونداد تأثير و نيز زمان و تاريخ اين تأثيرگذاري به ابعاد گوناگون تأثيرات اخلاقي حوزه مي‌پردازد. اين‌گونه‌شناسي نشان مي‌دهد كه در يكصد سال تأسيس حوزه علميه قم- چه قبل از انقلاب اسلامي ايران وچه بعد از آن - اين حوزه توانسته است با تأثيرات اخلاقي خود در برخي مقاطع تاريخي، تحولات قابل توجهي را ارائه كند. مبارزات سياسي- اجتماعي، خدمات عمومي و عام‌المنفعه، تواصي و خيرخواهي اجتماعي و مشاركت‌هاي همدلانه، و پس از انقلاب اسلامي در مقاطعي مثل جنگ، محروميت‌زدايي و سازندگي كشور همواره حوزه‌ها الهام‌بخش اخلاقي اجتماع بوده‌اند. اين تأثير فراتر از كشور ايران در كشورهاي ديگر نيز قابل رصد است.