واكاوي حق اخلاقي مطالعه موردي: ديدگاه هيلل استاينر و علامه طباطبايي

حق در معناي كلان، ابعادي گسترده دارد؛ اخلاق يكي از ابعاد مهم و پركاربرد آن است. به‌رغم اهميت اين نوع حق، ابهاماتي نيز پيرامون آن وجود دارد. آيا اصلاً حق اخلاقي وجود خارجي دارد؟ اگر در عالم واقع موجود است، خاستگاه آن چيست؟ هنگام تزاحم حقوق با اخلاق، اولويت با حقوق است يا اخلاق؟ متعلَّق حق اخلاقي چيست؟ آيا مي توان تحت شرايطي، آن را اسقاط نمود؟ در اين نوشتار، ضمن بررسي برخي عناوين كلي حق اخلاقي، به‌منظور آشنايي اجمالي و رفع ابهامات موجود، ساختار حق اخلاقي به‌طور موردي از منظر هيلل استاينر و علامه طباطبايي مورد بررسي قرار گرفته است. روش پژوهش در اين مقاله، توصيفي‌ـ‌تحليلي است و با استفاده از تحليل متن صورت گرفته است. يافته ها نشان مي دهد كه‌ به‌رغم آنكه هر دو فيلسوف، حق اخلاقي را حقي واقعي و موجود مي دانند، اما در بحث «ساختار حق اخلاقي»، اختلاف ميان دو ديدگاه، محسوس است. هيلل استاينر، صاحب حق را متعلق حق اخلاقي دانسته كه اگر از ادعاي خود چشم بپوشد، حق اخلاقي ساقط مي شود. اما افق ديد علامه طباطبايي كاملاً متفاوت است. به‌عقيده علامه، حق همان فضيلت است؛ در اين صورت، متعلق حق، فعل اخلاقي است و اسقاط حق، غيرممكن است.