ارزيابي مقاومت لاين‌هاي اميدبخش گندم نسبت به خسارت سن (Eurygaster integriceps) در شرايط آب و هوايي نيشابور

سن گندم يكي از مهم‌ترين آفات در مزارع غلات بوده كه سالانه خسارت كيفي و كمي جبران ناپذيري به گندم و جو وارد مي‌كند. اين پژوهش به‌منظور بررسي مقاومت 20 لاين اميدبخش گندم نسبت به آفت سن، در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در ايستگاه تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي شهرستان نيشابور در سال زراعي 1402-1401 انجام شد. تيمارها شامل 18 لاين بهاره گندم حاصل برنامه‌هاي به‌نژادي مؤسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر و دو رقم امين و فرين به‌عنوان شاهد بودند. نتايج تجزيه واريانس آماري داده‌هاي آزمايش نشان داد كه بين لاين‌هاي مورد مطالعه از نظر صفات مورد بررسي شامل تراكم پوره و حشرات كامل نسل جديد، درصد خسارت سن‌زدگي دانه، خسارت برگي، ارتفاع بوته، وزن هزار دانه، درصد گلوتن دانه، درصد نيتروژن دانه و عملكرد دانه گندم از نظر آماري تفاوت معني‌داري وجود داشت. درصد خسارت سن‌زدگي دانه در رقم امين و لاين 15 حداكثر و در رقم فرين و لاين هاي 19 و 10 حداقل مقدار بود. بيشترين خسارت برگي در لاين 19 و كمترين در لاين 6 مشاهده شد. لاين هاي 15و 20 به‌ترتيب بيشترين و كمترين وزن هزار دانه را به خود اختصاص دادند. بيشترين درصد گلوتن مربوط به لاين 15 بود و كمترين ميزان به لاين 9 اختصاص يافت. بيشترين درصد نيتروژن براي لاين 15 و كمترين ميزان براي رقم امين مشاهده شد. از نظر عملكرد دانه، لاين 6 حداكثر و رقم امين و لاين 20 حداقل ميزان اين صفت را داشتند. ارزيابي همبستگي بين صفات مورد مطالعه نشان داد كه ميزان خسارت برگي با عملكرد دانه همبستگي منفي و معني‌داري داشت. ارتفاع بوته با عملكرد دانه، وزن 1000 دانه با درصد نيتروژن دانه، وزن 1000 دانه با درصد گلوتن دانه، عملكرد دانه با درصد گلوتن دانه، عملكرد دانه با درصد نيتروژن دانه و نيز درصد گلوتن دانه با درصد نيتروژن دانه همبستگي مثبت و معني‌داري داشت. لاين 6 با كمترين خسارت برگي و بيشترين درصد گلوتن و عملكرد دانه به‌عنوان متحمل لاين به سن و رقم امين با بيشترين ميزان سن‌زدگي، كمترين درصد گلوتن، وزن هزار دانه و عملكرد دانه به‌عنوان لاين حساس به سن شناسايي شدند.